به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه اوراسیانت در یادداشتی به بررسی انتقاد رییس جمهور آذربایجان از فرانسه پرداخت و نوشت: آذربایجان مدت‌هاست که از مواضع فرانسه به علت طرفداری از ارامنه ابراز نارضایتی کرده است. اکنون انتقاد از این مواضع را در نقد گسترده‌تر و «نئو استعمار» یا «استعمار نو» پاریس مطرح می‌کند.
رئیس‌جمهور مستبد آذربایجان، «الهام علی‌اف» قهرمانی جدید برای قربانیان استعمار فرانسه است. اما او به‌عنوان رئیس جنبش کشورهای غیرمتعهد دقیقاً خود را این‌گونه آشکار می‌نماید.
البته او نارضایتی‌های خاص خود را از فرانسه دارد، و یکی از دلایل آن موضع پاریس که گفته می‌شود طرفدار ارمنستان در مذاکرات صلح آذربایجان و ارمنستان پس از جنگ دوم قره‌باغ در سال 2020 بوده است.
الهام علی‌اف در یک سخنرانی در روز پنجم جولای در نشست وزیران دفتر هماهنگی جنبش عدم تعهد در باکو، به‌طور گسترده از فرانسه انتقاد کرد و گفت که برخی از اعضای جنبش عدم تعهد هنوز از ادامه روند استعمار نو رنج می‌برند.
جنبش کشورهای غیرمتعهد در طول جنگ سرد به‌عنوان انجمنی برای کشورهایی که به‌طور رسمی با یا علیه بلوک‌های قدرت اصلی آن زمان همسو نبودند، تأسیس شد.
اکنون 120 عضو دارد و بعد از سازمان ملل بزرگ‌ترین اجماع کشورها در سراسر جهان است. آذربایجان در سال 2011 به کشورهای غیرمتعهد پیوست و از سال 2019 ریاست آن را بر عهده دارد.
علی‌اف در سخنرانی خود گفت: آذربایجان از گرایش فزاینده به سمت استعمار نو بسیار نگران است. جنبش عدم تعهد که درنتیجه روند استعمارزدایی ایجاد شد، باید به‌شدت با این میراث شرم‌آور گذشته مبارزه کند و در از بین بردن کامل آن کمک کند.
سرزمین‌های تحت کنترل فرانسه در خارج از اروپا بقایای ناپسند امپراتوری استعماری فرانسه هستند. او سپس از ادعای حاکمیت کومور بر جزیره مایوت که توسط فرانسه اداره می‌شود حمایت کرد و به نظر می‌رسید از جنبش استقلال در کالدونیای جدید حمایت می‌کند.
وی گفت که جنایات فرانسه در دوران استعمار در الجزایر به‌منزله «نسل‌کشی» بوده و ادعایی را که در سال 2011 توسط «رجب طیب اردوغان» -رئیس‌جمهور ترکیه- نزدیک‌ترین متحد آذربایجان، مطرح شد، تکرار کرد.
اما پاریس این ادعا را نمی‌پذیرد. علی‌اف از فرانسه خواست که به خاطر گذشته استعماری و جنایات خونین استعماری و اقدامات نسل‌کشی علیه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در آفریقا، آسیای جنوب شرقی و سایر نقاط عذرخواهی کند.
او گفت که فرانسه اکنون بیش از هر زمان دیگری در پی ناآرامی‌های این کشور پس از کشته شدن یک نوجوان الجزایری باید این کار را انجام دهد.
علی‌اف در نوامبر 2022 در الجزایر از یادمان شهدا که برای بزرگداشت الجزایری‌هایی که در جنگ علیه حکومت امپراتوری فرانسه جان باختند، بازدید کرد.
او سپس گفت که «فرانسه بیش از 130 سال جنگ وحشتناکی را علیه مردم الجزایر انجام داد که منجر به کشته شدن بیش از یک و نیم میلیون الجزایری شد» اما از استفاده کلمه «نسل‌کشی» خودداری کرد.
آذربایجان مدت‌هاست که از فرانسه به خاطر مواضع طرفدار ارمنستان در مناقشه قره‌باغ انتقاد می‌کند، به‌ویژه در جریان روند صلح که پس از جنگ 2020 بین ارمنستان و آذربایجان صورت گرفت.
«امانوئل مکرون» -رئیس‌جمهور فرانسه- در یک مصاحبه تلویزیونی در اکتبر 2022، آذربایجان را به راه انداختن «جنگ وحشتناک» علیه ارمنستان در سال 2020 و «حمله مجدد» به ارمنستان در سپتامبر 2022 سرزنش کرد.
رئیس‌جمهور آذربایجان در پاسخ گفت که فرانسه نباید جایی در میانجی‌گری بین ارمنستان و آذربایجان داشته باشد.
او در اجلاس سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در 14 اکتبر در آستانه گفت: «من این فرصت را داشتم که با رئیس‌جمهور شیراک، رئیس‌جمهور سارکوزی و رئیس‌جمهور اولاند از نزدیک ارتباط برقرار کنم و روابط ما کاملاً متعادل و کاملاً دوستانه بود. ما همیشه فعالیت‌های روسای جمهور قبلی فرانسه را، علیرغم وجود عوامل خاصی از ارامنه در فرانسه، متعادل می‌دانستیم.
فرانسه یکی از سه کشور میانجی متشکل از گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل‌وفصل مناقشه آذربایجان و ارمنستان بود که در اواسط دهه 1990 تشکیل شد.
این موضوع هنوز روی کاغذ وجود دارد اما از زمان جنگ 2020 فعال نبوده است.
اخیراً در روز هفتم جولای، «کاترین کولونا» -وزیر امور خارجه فرانسه- در تماس تلفنی با آرارات میرزویان، همتای ارمنی خود، بر حمایت کشورش از سازوکار بین‌المللی تضمین‌کننده حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ درروند صلح ارمنستان و آذربایجان تأکید کرد.
در همین حال، رئیس‌جمهور آذربایجان و دولت وی، با توجه به تاریخچه استعمار و «استعمار نو» فرانسه، موضع این کشور را ریاکارانه می‌دانند.
الهام علی‌اف در سخنرانی روز پنجم جولای خود گفت: متأسفانه فرانسه با حمایت از جدایی‌طلبی ارامنه در منطقه قره‌باغ آذربایجان و با رقابت ژئوپلیتیکی، حضور نظامی خارجی و سیاست استعماری «شرق‌گرایی» تلاش می‌کند همان رویه نادرست را در منطقه قفقاز جنوبی تحمیل کند.