به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه اوراسیانت در مقاله خود به‌قلم «آخال بولتن» نوشت: رؤسای جمهور تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان بدون هشدار قبلی، نشستی را در روز 4 آگوست در عشق‌آباد برگزار کردند.
هیچ توضیح صریحی از سوی هیچ‌یک از دولت‌ها ارائه نشده است که چرا این سه شریک جبهه واحدی را در این قالب تشکیل می‌دهند،
بااین‌حال، نکات برجسته بیانیه مشترک آنان، سرنخ‌های جالبی را ارائه کرد.
اولین مسئله، آب بود. هر سه کشور با افغانستان همسایه هستند و عملیات‌های آنان برای ساخت کانال قوش‌تپه(یکی از مهمترین کانال‌های آسیای میانه که بخش مهم آن در قسمت شمالی افعانستان واقع شده است) با عواقبی مواجه شده است.
این کانال در حال حاضر با آبی که از رودخانه آمودریا گرفته می‌شود، پر می‌شود که شاخه‌های آن از کوه‌های پامیر در مرز افغانستان و تاجیکستان سرچشمه می‌گیرد و بعداً به ازبکستان و ترکمنستان می‌رسد.
طالبان در تلاش برای استفاده ازین کانال برای آبیاری 550 هزار هکتار زمین کشاورزی است.
در این بیانیه نگرانی‌های مشترک مربوط به کانال قوش‌تپه آمده است: «به‌منظور اطمینان از پاسخ مؤثر به چالش‌های جدید، از جمله چالش‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوایی و افزایش احتمالی فشار بر منابع آبی رودخانه آمودریا، به بهبود بیشتر مکانیسم‌های تعامل چندجانبه نیاز است».
پژوهشگران بررسی مفصلی از عملیات روی کانال قوش‌تپه و مقیاس بالقوه تأثیر آن بر ترکمنستان و ازبکستان نوشته‌اند که ارزش خواندن را دارد.
یکی از نکاتی که مورد توجه است، این است که روش‌های ساخت‌وساز در پروژه قوش‌تپه کاملا ناشیانه است و احتمال تلفات آب را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
یکی دیگر از موضوعات اجلاس عشق‌آباد بر چشم‌انداز همکاری در بخش‌های گاز طبیعی و برق متمرکز بود.
این برنامه قرار است در اواخر سال جاری مذاکرات سه‌جانبه بین مدیران این صنایع و احتمالاً در سطح وزیران برگزار شود تا فرصت‌هایی برای اقدام جمعی در نظر گرفته شود.
در زمینه گاز، ممکن است توجه به پروژه طولانی‌مدت برای ساخت چهارمین رشته خط لوله آسیای میانه-چین معطوف شود.
در صورت تکمیل خط چهارم لوله، 30 میلیارد متر مکعب از سوخت ترکمنستان، به خریداران چینی منتقل می‌شود.
شی جین پینگ، این مسیر را در طی سخنرانی اصلی خود در اجلاس سران چین-آسیای میانه در شیان بررسی کرد و خواستار تسریع اجرای آن به‌گونه‌ای شد که انگار صبر پکن نسبت به هزینه‌های آن لبریز شده است.
اگر این پروژه چین‌محور واقعاً در دستور کار قرار گیرد، مشکلی وجود دارد و آن هم عدم حضور و همکاری رئیس‌جمهور قرقیزستان است. روابط قرقیزستان و تاجیکستان در حال حاضر به دلیل اختلافات مرزی که بارها باعث تلفات جانی شده، شکرآب است.
در بیانیه‌ای مطبوعاتی، وزارت امور خارجه ترکمنستان تصمیم گرفت که تمرکز صادرات گاز خود را تا حدودی محدودتر کند و تنها بیان کرد که اولویت بی‌قید و شرط عشق‌آباد تأمین گاز طبیعی ترکمنستان به نزدیک‌ترین همسایگان خود، ازبکستان و تاجیکستان خواهدبود.
«رشید مردوف» -وزیر امور خارجه ترکمنستان- در نشستی پس از نشست سران گفت که کشورش در نظر دارد تولید گاز سالانه خود را «در آینده نزدیک» ۶۰ میلیارد مترمکعب افزایش دهد.
این نشان‌دهنده افزایش خیره‌کننده نسبت به تولید تقریباً ۸۴ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۱ است که سالی رکورددار بود.
ترکمنستان، به‌طور یکپارچه به سمت لاف‌زدنی قابل‌درک در مورد ثروت گاز خود حرکت می‌کند و تلاش‌های خود را جهت برجسته کردن اعتبارش به‌عنوان یک مشارکت‌کننده بزرگ در برنامه‌های جهانی محیط زیست حفظ می‌کند.
عشق‌آباد ادعا می‌کند که اهمیت ویژه‌ای برای استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر قائل است، ادعایی که کاملاً توسط واقعیت‌ها اثبات نمی‌شود.
در واقع، ارقام اخیر تولیدشده توسط یک شرکت هلدینگ انرژی مستقر در مسکو، نشان داد که چگونه ترکمنستان یکی از اعضای ثابت باشگاه کشورهایی با بدترین عملکرد برای انتشار کربن دی اکسید در این فضای رقابتی است.
در بیانیه‌ای وزارت امور خارجه گفت که همچنین از مجمع عمومی سازمان ملل متحد درخواست خواهد کرد تا سندی را تصویب کند که آسیای میانه و مغولستان را به‌عنوان منطقه‌ای عاری از مجازات اعدام به رسمیت بشناسد.
درحالی‌که ترکمنستان ممکن است به خود ببالد که اولین کشور در آسیای میانه است که به‌طور رسمی مجازات اعدام را لغو کرد، این یک تمایز کاملاً قانونی در کشوری است که در آن تعداد زیادی از زندانیان سیاسی به‌طور خودسرانه در مراکز سیاه‌چاله ناپدید شده‌اند و دیگر هرگز دیده نمی‌شوند.
بنیاد حقوق بشر هلسینکی ترکمنستان مستقر در بلغارستان در آخرین نمونه آشکار از ظلم شدید دادگاه‌های ترکمنستان گزارش داد که یوتیوبر منتقد دولت به نام میمانقلیف، بازداشت شده است.
بااین‌حال، در حقیقت، اطمینان در مورد هر یک از این نمونه‌ها اندک است. یک گروه حقوقی به نقل از نزدیکان میمانقلیف گفته است که آن‌ها اطلاعات دقیقی در مورد مکان، زمان و نحوه محاکمه او یا حتی اتهامات وارده ندارند.
اگرچه ترکمنستان از اشاره به جنگ در اوکراین اجتناب می‌کند، اما نمی‌تواند همیشه در مورد آن سکوت کند.
در روز ۳ آگوست، شرکت هواپیمایی ملی ترکمنستان اعلام کرد که پروازهای مسیر عشق‌آباد-مسکو را تا روز ۲۸ اکتبر به تعویق می‌اندازد.
پروازهای روسیه اکنون در عوض از مسیر عشق‌آباد-کازان انجام خواهند شد. به نظر می‌رسد این تصمیم به دلیل نگرانی در مورد ایمنی حریم هوایی مسکو در بحبوحه حملات پهپادها علیه این شهر که گمان می‌رود توسط اوکراین انجام شده باشد، اتخاذ شده است.