بهگزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه ریل کلیر ورلد در مقالهای بهقلم «کایرات اوماروف» نوشت: بر کسی پوشیده نیست که صلح و ثبات بینالمللی بهطور فزایندهای در خطر است.
این در درجه اول نتیجه تنشهای بین قدرتهای بزرگ جهانی است که در حال تلاش برای رسیدگی به چالشهای جهانی هستند زیرا منافعشان در چند جبهه متفاوت است.
این وضعیت متزلزل جهانی در را برای قدرتهای به اصطلاح میانی باز کرده است تا برای میانجیگری درگیریهای پیچیده و ترویج وحدت در عرصه بینالمللی وارد عمل شوند. «قدرتهای میانی» مفهومی است که در طول جنگ سرد به وجود آمد تا کشورهایی را که درجاتی از نفوذ جهانی دارند، اما در هیچ حوزهای تسلط ندارند، مشخص کند.
امروز، نفوذ این قدرتهای میانی بهسرعت در حال افزایش است، زیرا آنها منابع و اراده لازم برای تسهیل حل بحرانهای کنونی را دارند.
بهعنوان مثال، عربستان، یک قدرت میانی رو به رشد، اخیراً میزبان مذاکراتی درباره جنگ اوکراین بود که نمایندگانی از نزدیک به 40 کشور در آن حضور داشتند.
سال گذشته این ترکیه، یکی دیگر از قدرتهای میانی بود که در آغاز مناقشه، بستری را برای مذاکره بین روسیه و اوکراین فراهم کرد.
در حالی که این گفتگوها هنوز مناقشه را حل نکرده است، بدیهی است که قدرتهای میانی ممکن است همچنان نقش مهم خود را در حل و فصل شدیدترین مشکلات جهانی ایفا کنند.
دلایل متعددی وجود دارد که نشان میدهد نفوذ قدرتهای میانی اخیراً گسترش یافته است.
اولاً، هدف این کشورها برقراری روابط پسندیده با همه طرفها است.
ترکیه یکی از اعضای ناتو است اما با روسیه تعامل دارد. عربستان هم با آمریکا و هم با روسیه روابط مثبتی دارد.
هند، اندونزی و سایر کشورهای مشابه، راه میانی جدیدی ایجاد کردهاند و روابط خود را با شرق و غرب حفظ کردهاند و در منازعات ژئوپلیتیکی طرف نمیشوند.
قزاقستان نیز بهعنوان یک قدرت میانی در حال ظهور، در این دسته قرار میگیرد. سیاست خارجی چندجانبه آن سالها بهخوبی به کشور خدمت کرده است.
قزاقستان با همه همسایگان خود از جمله چین و روسیه و همچنین با کشورهای اروپایی و آمریکا روابط خوبی دارد. این بدان معناست که کشور میتواند پل سیاسی و اقتصادی بین شرق و غرب، شمال و جنوب باشد.
در سالهای اخیر، سیاست خارجی عملگرایانه قزاقستان این امکان را فراهم کرده است تا به یک زمینه بیطرف برای گفتگو و میانجیگری تبدیل شود.
در سال 2017، این کشور میزبان گفتوگوهای سطح بالا در مورد مناقشه سوریه شد و دولت سوریه، نیروهای مخالف و سهامداران منطقه مانند روسیه، ایران و ترکیه را در پیشبرد آستانه گرد هم آورد که نقش مهمی در ادامهی این روند ایفا کرده است.
قزاقستان همچنین مذاکرات بین ایران و کشورهای 1+5 (آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان) را تسهیل کرد که منجر به امضای برجام در سال 2015 شد. قزاقستان نیز نقش میانجی را بین ترکیه و روسیه در جریان تنش روابط دو کشور در سال 2016 ایفا کرد.
اخیراً، این مجمع در ماه جولای سال جاری میزبان افتتاحیه مجمع بینالمللی آستانه بود که نمایندگان قدرتهای میانی و کارشناسان را گرد هم آورد تا راههای حل و فصل بحرانهای کنونی جهانی را مورد بحث و بررسی قرار دهند.
این انجمن بینشهایی را در مورد نقش حیاتی قدرتهای میانی در دیپلماسی جهانی در زمینه افزایش دوقطبی شدن بین قدرتهای بزرگ ارائه کرد.
در نهایت، سیاست خارجی عملگرایانه قدرتهای میانی آنها را قادر میسازد تا بهعنوان میانجیهای عینی عمل کنند، نقشی که قدرتهای جهانی در حال حاضر به دلیل ذهنیت و تقابل بلوکها قادر به ایفای آن نیستند.
ثانیاً، قدرتهای میانی به اصول منشور ملل متحد متعهد هستند.
جنگ جاری در اوکراین تنها باعث تشدید اختلافات ایدئولوژیک شده است.
با این حال برای قزاقستان، منشور سازمان ملل یک راهنمای مستقیم در مورد مناقشه ارائه کرد. قزاقستان به صراحت اعلام کرد که به اصول تمامیت ارضی، حاکمیت و استقلال همانطور که توسط قوانین بینالمللی مشخص شده است، احترام میگذارد.
با این حال قدرتهای میانی در شورای امنیت سازمان ملل متحد حضور ندارند.
با توجه به اهمیت فزاینده آنها، شورای امنیت نیاز به اصلاح دارد تا به این کشورها اجازه دهد تا در امور جهانی اظهار نظر کنند.
روابط بینالملل مدتهاست تحت تأثیر نقش قدرتهای بزرگ قرار گرفته است.
با این حال جهان در حال تغییر است. خواه عربستان باشد، با تمایلش برای عمل بهعنوان متعادلکننده و میانجی جهانی. سوئیس با بیطرفی تاریخیاش. یا قزاقستان که به یک تسهیلکننده برجسته همکاری بین شرق و غرب تبدیل شده است، قدرتهای میانی بهطور فعال کنترل را در مورد سیاست و دیپلماسی جهانی به دست میگیرند.
این یک پیشرفت خوشایند است، زیرا قدرتهای میانی توانایی خود را برای کمک به بازسازی فرهنگ چندجانبه گرایی و تعامل دیپلماتیک در جهانی بیش از حد قطبی شده ثابت کردهاند.
آنها میتوانند در طول تشدید تنشها بهعنوان تثبیتکننده عمل کنند، چیزی که در چشمانداز جهانی امروز بهشدت مورد نیاز است.