بهگزارش مرکز مطالعات سورین، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش تازه خود اعلام کرد: سازمان اطلاعات آمریکا (سیا) همزمان با افشای جزئیات جدیدی در مورد یکی از مشهورترین عملیات خود در تمام دورانها که خارج کردن 6 دیپلمات آمریکایی از ایران در جریان تسخیر سفارت آمریکا در تهران در سال 1979 است، برای اولین بار به موضوع دیگری نیز اعتراف کرد.
سیا اکنون رسما کودتای 1953 ایران را که از آن حمایت کرد و باعث سرنگونی نخستوزیر این کشور و تثبیت حکومت محمدرضا شاه پهلوی شد، غیردموکراتیک توصیف میکند.
سایر مقامات آمریکایی در گذشته اظهارات مشابهی را مطرح کرده بودند، اما اعتراف سیا که در قالب پادکستی درباره تاریخچه این سازمان منتشر شد، در حالی صورت میگیرد که بسیاری از اسناد رسمی این سازمان درباره کودتای 70 سال قبل در ایران، همچنان طبقهبندیشده باقی مانده است.
این امر درک عمومی از رویدادی را پیچیده میکند که هنوز هم در شرایط کنونی امری مهم تلقی میشود، زیرا تنشها میان تهران و واشنگتن بر سر برنامه هستهای بهسرعت در حال پیشرفت جمهوری اسلامی، کمک آن به گروههای شبههنظامی در سراسر غربآسیا و سرکوب مخالفان در داخل کشور، همچنان بالاست.
سازمان سیا در بیانیهای در پاسخ به سؤالات آسوشیتدپرس اعلام کرد: رهبران سیا متعهد هستند که تا حد امکان با مردم صادق باشند.
در پاسخ سیا همچنین آمده است «پادکست آژانس بخشی از این تلاش است و ما میدانستیم که اگر بخواهیم این رویداد باورنکردنی را بیان کنیم، شفافیت در مورد زمینه تاریخی پیرامون رویدادها و نقش سیا در آن، اهمیت زیادی دارد.»
هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ به پرسشهای آسوشیتدپرس، کودتای 1953 را نشانه «آغاز دخالت بیامان آمریکا در امور داخلی ایران» توصیف کرد و اعترافات ایالات متحده را در این زمینه کماهمیت خواند.
این هیات در بیانیهای اعلام کرد: پذیرش آمریکا هرگز به اقدام جبرانی یا تعهد واقعی برای خودداری از مداخله در آینده تبدیل نشد و سیاست خرابکارانه این کشور در قبال جمهوری اسلامی را تغییر نداد.
پادکست سیا که به سبب استقرار مقر این سازمان در شهر لنگلی در ایالت جورجیا، «پروندههای لنگلی» نامیده میشود، روی قسمت مربوط به داستان فرار 6 دیپلمات آمریکایی متمرکز شده است.
در حالی که این دیپلماتها در خانه سفیر کانادا در ایران مخفی شده بودند، یک تیم دو نفره سیا وارد تهران شدند و به آنها کمک کردند تا از کشور خارج شوند. این تیم وانمود میکردند که اعضای گروهی هستند که برای ساخت یک فیلم علمی تخیلی به ایران سفر کردهاند.
این پادکست که حدود یک ماه قبل از حمله بیسابقه حماس به اسرائیل پخش شد، بحث کوتاه دیگری درباره کودتای 1953 در ایران صورت میگیرد.
والتر تروسین، سخنگوی سیا و مجری پادکست، در این بخش به این ادعای مورخان سیا استناد میکند که اکثریت فعالیتهای مخفی این سازمان در طول تاریخ آن، در راستای تقویت دولتهای منتخب مردمی بوده است.
تروسین درباره کودتای 1953 میگوید: اما باید اذعان کنیم که این، یک استثنای واقعا مهم برای آن قاعده است.
برنت گیری، یکی دیگر از مورخان سیا نیز با حضور در این پادکست، این موضوع را تایید میکند و میگوید «این یکی از استثناهای آن است.»
هفت دهه بعد، کودتای 1953 همچنان مورد بحث داغ ایران، دولت دینی این کشور، مورخان و افراد دیگر است.
بهرغم انتشار یک سری اسناد تاریخی آمریکا، از جمله بخش عمدهای از اسناد وزارت امور خارجه در سال 2017، بخش زیادی از ارزیابیهای مجدد سیا بهرغم تلاش برای افشای قانونی آنها توسط آرشیو امنیت ملی مستقر در دانشگاه جورج واشنگتن، شدیدا ویرایششده باقی مانده است.
این در حالی است که رابرت گیتس و جیمز وولسی جونیور بهعنوان مدیران سابق آژانس در دهه 1990 وعده انتشار اسناد مربوط به این کودتا و سایر کودتاهای مهندسیشده سیا را داده بودند.
مسئله دیگری که باعث پیچیدهتر کردن هرگونه حسابرسی تاریخی میشود، اعتراف خود سیا به این امر است که بسیاری از پروندههای مربوط به کودتای 1953 احتمالا در دهه 1960 نابود شده است.
مالکوم بایرن از آرشیو امنیت ملی گفت: این اشتباه است که بگوییم عملیات کودتا بهطور کامل از حالت طبقهبندی خارج شده است.
اصلا ! بخشهای مهمی از سوابق هنوز پنهان مانده است که فقط به سردرگمی عمومی کمک میکند و به افسانهسازی در مورد نقش آمریکا در این زمینه دامن میزند.