به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه تایمز آسیای میانه در مقاله تازه خود به بررسی بینش‌هایی از اجلاس آستانه و شوشا نوشت: نشست غیررسمی OTS (سازمان سران کشورهای ترک) در شوشا به میزبانی الهام علی‌اف با موضوع «ساخت آینده‌ای پایدار از طریق حمل و نقل، اتصال و اقدامات اقلیمی» برگزار شد.
رؤسای جمهور؛ «قاسم جومارت توکایف» از قزاقستان، «سادیر جپاروف» از قرقیزستان، «شوکت میرضیایف» از ازبکستان، «ارسین تاتار» از جمهوری ترک قبرس شمالی، «ویکتور اوربان» نخست‌وزیر مجارستان و «کوبانیچبک اومورالیف» دبیرکل OTS از جمله شرکت‌کنندگان این رویداد بودند.
به جای اردوغان که در آلمان برای حمایت از تیم ملی فوتبال ترکیه پیش از بازی حساس مرحله یک چهارم نهایی یورو 2024 مقابل هلند حضور داشت، جودت یلماز معاون رئیس‌جمهور در این دیدار حضور داشت.
سردار «بردی محمداف» رئیس‌جمهور ترکمنستان نیز به دلیل میزبانی از آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل در عشق‌آباد غایب بود.
شایان ذکر است، نشست شوشا تنها دو روز پس از نشست سران سازمان همکاری شانگهای در آستانه برگزار شد که به دلیل مشارکت رهبران روسیه و چین توجه ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرد.
پیرامون اجلاس سازمان همکاری شانگهای به جلسه غیرعلنی آن نیز مرتبط شد و تنها برخی از اعضای شانگهای در آن حضور داشتند.
در این اجلاس تنها سخنرانی توکایف در اختیار مطبوعات قرار گرفت. سخنرانی‌هایی که در جلسات بعدی سازمان همکاری شانگهای پلاس انجام شد، علنی شد که در آن، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه و« شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین، بر نیاز به جهانی چندقطبی تأکید کردند و نشان دادند که اعضای سازمان همکاری شانگهای درباره تغییر همکاری‌های غربی به سمت جنوب جهانی بحث کرده‌اند.
علی‌اف در اجلاس شوشا بر تعهد آذربایجان به تقویت روابط با جهان ترک تأکید کرد و بر اهمیت تحکیم سیاسی، اقتصادی و نظامی کشورهای ترک به‌عنوان یک مرکز قدرت جهانی تأکید کرد.
علی‌اف با بیان اینکه آذربایجان پیوسته به‌دنبال متحد کردن جهان ترک و افزایش نفوذ خود در صحنه جهانی بوده است، تأکید کرد که OTS باید به‌دنبال ظهور به‌عنوان یک قدرت مهم جهانی باشد.
«ما فضای جغرافیایی بزرگی را پوشش می‌دهیم و پویایی جمعیتی مثبتی در کشورهای عضو مشاهده می‌شود.
بزرگ‌ترین دارایی‌های ما منابع طبیعی غنی، زیرساخت‌های مدرن برای تحویل آن‌ها، کریدورهای حمل و نقلی که آسیای میانه و قفقاز را با بنادر مدیترانه و دریای سیاه وصل می‌کند و تاریخ و فرهنگ غنی و باستانی ما است.
تعهد مردم ما به ارزش‌های سنتی و اشتراکات قومی، کشورهای ما را عمیقاً متحد می‌کند.» رئیس‌جمهور آذربایجان تأکید کرد که قرن بیست‌و‌یکم باید به قرن شکوفایی جهان ترک تبدیل شود.
علی‌اف همچنین با اشاره به بیانیه سازمان همکاری شانگهای که جمهوری‌های آسیای میانه را به‌عنوان پایه سازمان تعیین می‌کند، به وظایف اصلی پیش روی OTS نیز پرداخت.
رهبران این جمهوری‌ها که در اجلاس شوشا، توکایف، شوکت میرضیایف و صدیر جپاروف شرکت کرده بودند، درخواست علی‌اف برای گسترش کریدور حمل و نقل شرق_غرب که آسیای میانه و اوراسیا را به اروپا متصل می‌کند، تأیید کردند.
علی‌اف در ادامه به پروژه جاده ابریشم دیجیتال اشاره کرد که هدف آن ایجاد یک مسیر مخابراتی فیبر نوری بین اروپا و آسیا از طریق دریای خزر و از طریق آذربایجان است.
علاوه بر این، رئیس‌جمهور قزاقستان هنگام ایراد سخنرانی، بر اهمیت مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر تأکید کرد.
«باید از پتانسیل مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر به‌طور کامل استفاده کرد. امروزه حجم حمل و نقل کانتینری در طول این کریدور در مقایسه با سال 2023 دو برابر شده است.
ما یک پلت فرم دیجیتال چندوجهی به نام دالان تجارت دیجیتال را راه‌اندازی کرده‌ایم تا زمان انجام انتقال کالاها را کاهش دهیم. توکایف تصریح کرد که طرف آذربایجانی در این راستا با ما همکاری نزدیکی دارد.»
علی‌اف همچنین از فرصت استفاده کرد و بر این واقعیت تأکید کرد که آذربایجان امسال میزبان کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد ۲۰۲۴ خواهد بود.
وی تصریح کرد: «ما ریاست کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد ۲۰۲۴ و میزبانی این رویداد در باکو را نمونه بارز اعتماد جامعه جهانی به کشورمان می‌دانیم.
حدود 200 کشور به اتفاق آرا از نامزدی ما حمایت کردند. آذربایجان با استفاده از تجربیات به دست آمده در دوره چهار ساله ریاست خود بر جنبش عدم تعهد، برای تقویت همبستگی و دستیابی به اجماع بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تلاش خواهد کرد.»
بیانیه قره‌باغ که توسط شرکت‌کنندگان در اجلاس غیررسمی در شوشا تصویب شد، بیشتر ثابت می‌کند که آسیای میانه و سازمان کشورهای ترک به همکاری منطقه‌ای و حفظ روابط خوب با اروپا متعهد هستند.
در واقع، یکی از بندهای این بیانیه به‌صراحت آرزوهای OTS و آسیای میانه را برای همکاری و گشایش جهانی بیان می‌کند:
«تقویت روابط منطقه‌ای و یکپارچگی اقتصادی بین کشورهای عضو از طریق کریدور بین‌المللی شرق_غرب ترانس خزر (کریدور میانی)؛ اتصال اروپا، ترکیه، قفقاز جنوبی، آسیای میانه و چین برای توسعه پایدار، رونق اقتصادی و تجارت بین‌المللی از طریق افزایش تجارت و جذب سرمایه‌گذاری در زیرساخت بنادر و راه‌آهن، همگی از مهمترین مواردی است که تنها با همکاری کشورهای آسیای میانه و سران کشورهای ترک انجام می‌شود».
در اصل، در حالی که رسانه‌های غربی ممکن است تمرکز خود را بر پوتین و شی قرار دهند، تأثیر چین و روسیه بر سایر اعضای سازمان همکاری شانگهای بیش از حد اغراق‌آمیز است و هر گونه صحبت در مورد انزوای آسیای میانه از غرب بی‌اساس است.