بهگزارش مرکز مطالعات سورین، «محمد فچری» مطلبی در وبگاه مدرن دیپلماسی منتشر کرد که در آن آمده است: درگیری و رقابت عربستان و ایران عمدتاً ناشی از سیاست و منافع ملی است.
با این حال، این درگیری اغلب با مسائل فرقهای سنی و شیعه و دیدگاههای گروههای اسلامی ایرانی مخالف نظام سلطنتی همراه است و اغلب به نقطهجوش میرسد.
مانند سیاست ]آیتالله[ خمینی که از کارزارها و گروهها در کشورهای «منا»» (اصطلاحی میباشد که برای نامیدن کشورهای عمده تولیدکننده نفت که در منطقه غربآسیا و شمال آفریقا قرار دارند به کار میرود) حمایت میکرد.
برای مبارزه با سلطنت رقابت بین این دو کشور، کشورهای «منا» را به دو گروه تقسیم میکند، یعنی گروه ایران و عربستان که رقابت آنها را میتوان در جنگهای نیابتی که در منطقه منا، بهویژه در مناقشه یمن (حوثیهای مورد حمایت ایران) و سوریه (نظام اسد مورد حمایت ایران). رخ میدهد، مشاهده کرد.
عربستان یکی از کشورهای عربی است که منابع طبیعی فراوانی دارد.
براساس دادههای اداره اطلاعات انرژی، عربستان یکی از کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است که بیشترین نفت را در سال 2022 به ارزش 311 میلیارد دلار یا حدود 35 درصد از کل درآمد کشورهای اوپک میفروشد.
در عین حال، اقتصاد عربستان بهشدت به فروش نفت وابسته است که حدود 40 درصد از کل تولید ناخالص داخلی [GDP] و 70 درصد از درآمد صادراتی این کشور را تشکیل میدهد؛
بنابراین، افزایش و کاهش قیمت جهانی نفت تأثیر مستقیمی بر منبع اصلی درآمد عربستان خواهد داشت.
محمد بن سلمان، رهبر عربستان، طرحی را برای تنوع اقتصادی به نام چشمانداز عربستان سال 2030 آغاز کرده است که هدف آن کاهش وابستگی به نفت از طریق ترویج سایر بخشها مانند صنعت، سرمایهگذاری و گردشگری است.
این طرح شامل توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، رشد بخش خصوصی، تولید، گردشگری و قطبهای دریایی است. هدف افزایش 50 درصدی درآمد دولت تا سال 2030 است.
علاوه بر این، اکنون به نظر میرسد که عربستانیها با اقدامات عملگرایانه که بر دو قدرت بزرگ جهان امروز، یعنی آمریکا و چین، نهایت استفاد را میبرد، سیاست دوپایی را بازی میکنند.
در زمان رؤسای جمهور اوباما و بایدن، تمرکز سیاست خارجی آمریکا از منطقه «منا» به منطقه آسیا و اقیانوسیه منتقل شد، همانطور که در سیاست محوری اوباما به آسیا و استراتژی هند و اقیانوس آرام سال 2022 جو بایدن نوشته شده است.
در نظام دولت ملتی که منافع ملی خاص خود را دارد، منافع ملی پایه و مرجع اصلی است که هنگام شروع سیاست خارجی موردتوجه قرار میگیرد.
از طریق تجزیهوتحلیل ارائهشده در بالا، منافع ملی عربستان تلاشهای توسعه اقتصادی از طریق برنامه چشمانداز عربستان سال 2023 است که مستلزم ثبات منطقهای و حداقل درگیری در «منا» است تا توسعه بتواند بهطور کامل بدون تهدید مداخله بازیگران بینالمللی در منطقه «منا» متمرکز شود.
از طریق عادیسازی روابط با ایران، عربستان میتواند تعامل بیشتری با ایران باز کند که پتانسیل پایان دادن به جنگ نیابتی بین دو کشور را از طریق رویکردهای صلحآمیز دارد.
علاوه بر این، عربستانیها برای نشان دادن نگرش خود به جامعه بینالملل بهعنوان یک کشور کاملاً مستقل و بدون وابستگی به آمریکا، از طریق یک استراتژی عملگرایانه دوپایی با نزدیک شدن به چین، عادیسازی را از طریق این کشور انتخاب کردند.
نه تنها این، بلکه به دلیل اهرمی که چین بر ایران دارد (وابستگی ایران به چین) باعث میشود توافق ایران و عربستان تضمین شود که توسط ایران نقض نشود.