به‌گزارش مرکز مطالعات سورین،«جاوید ولی اف» مقالهای در روزنامه دیلی صباح منتشر کرد که در آن امده است: «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان، برای دومین بار به‌عنوان مهمان افتخاری در ششمین نشست مشورتی رهبران آسیای میانه که در تاریخ 9 آگوست 2024 در آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شد، شرکت کرد.
نشست‌های مشورتی رهبران آسیای میانه از سال 2017 به پیشنهاد شوکت میرضیایف رئیس‌جمهور ازبکستان آغاز شد و در قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان برگزار شد.
با در نظر گرفتن سفر 22 آگوست به ازبکستان، الهام علی‌اف بین سال‌های 2022 تا 2024 17 بار از کشورهای آسیای میانه و رهبران آسیای میانه 15 بار از آذربایجان بازدید کردند.
جمهوری آذربایجان برای تقویت همکاری‌های راهبردی و برقراری روابط ائتلافی با کشورهای آسیای میانه از جمله قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان قراردادهای متعددی امضا کرده است.
این به‌دنبال پیروزی قره‌باغ و جنگ روسیه و اوکراین است. آذربایجان همچنین شورای عالی دولتی را با قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان، صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با ازبکستان و صندوق توسعه با قرقیزستان ایجاد کرد. این کشور قصد دارد یک صندوق سرمایه مشترک با قزاقستان نیز ایجاد کند.
آذربایجان نه تنها موافقت‌نامه‌هایی را امضا کرد، بلکه میزبان نشست‌های بین‌المللی برای ادغام‌های مناطق جغرافیایی مختلف انجام داد.
مجمع اقتصادی برنامه ویژه سازمان ملل برای اقتصادهای آسیای میانه (SPECA) برای اولین بار در باکو با حضور مقامات عالی برگزار شد.
برنامه ویژه سازمان ملل متحد برای اقتصادهای آسیای میانه (SPECA) در تاریخ 26 مارس 1998 توسط اعلامیه تاشکند تأسیس شد.
سازمان ملل متحد برای اقتصادهای آسیای میانه یک پلتفرم همکاری منطقه‌ای برای اجرای اهداف توسعه پایدار (SDGs) فراهم می‌کند که می‌تواند از طریق همکاری منطقه‌ای بهتر به دست آید.
هدف از این رویداد که در باکو تحت عنوان «تبدیل منطقه اقتصادهای آسیای میانه به یک هاب جهانی» برگزار شد، بحث در مورد تحول دیجیتال تبادل داده‌ها و اسناد در منطقه اقتصادهای آسیای میانه، ارتباط حمل و نقل و انرژی سبز و اهمیت روزافزون بود.
از کریدور میانی نخست‌وزیران گرجستان و مجارستان و دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس به دعوت علی‌اف به‌عنوان مهمان افتخاری در این اجلاس شرکت کردند.
در پایان این اجلاس، بیانیه ای 9 ماده‌ای از سوی کشورهای شرکت‌کننده صادر شد و بر اساس این بیانیه؛
دیجیتالی شدن و تبدیل مسیرهای ترانزیتی و همچنین ساده‌سازی رویه‌های تجاری و حمل و نقل و یکپارچه‌سازی انرژی از جمله انرژی سبز در چارچوب کریدور میانه شرق به غرب و ترانس خزر، به‌عنوان اولویت فوری همکاری در دستور کار قرار گرفت.
علاوه بر این، برای پاسخگویی به تقاضای بالای حمل و نقل بار در مسیر شرق به غرب، خط آهن باکو تفلیس قارس توسط آذربایجان مدرن‌سازی شد و ظرفیت حمل و نقل بار آن از 1 میلیون تن به 5 میلیون تن افزایش یافت.
به موازات آن، ظرفیت بندر باکو از 15 میلیون تن به 25 میلیون تن افزایش یافت.
آذربایجان دارای بزرگترین ناوگان تجاری در دریای خزر است که متشکل از بیش از 50 کشتی است.
به گفته علی‌اف، پس از تکمیل پروژه‌های سرمایه‌گذاری جدید، در کارخانه‌های کشتی سازی، با در نظر گرفتن افزایش تقاضا برای کشتیرانی از کشورهای آسیای میانه، تعداد تانکرها و کشتی‌های تولیدی از 6 عدد به 10 تا 15 کشتی در سال افزایش می‌یابد. برای جذب حجم بیشتری از محموله‌های ترانزیتی، بهینه‌سازی تعرفه‌ها، ساده‌سازی و هماهنگ‌سازی رویه‌های نظارتی و گمرکی ضروری است.
یکی از معیارهای مهم برای تضمین شفافیت حمل و نقل ترانزیتی و شرایط برابر برای مشارکت‌کنندگان در فرآیند حمل و نقل دیجیتالی شدن کریدور حمل و نقل شرق به غرب است.
آذربایجان و آسیای میانه به دلیل تحریم‌ها بر روی خطوط لوله گاز طبیعی و نفت روسیه، همکاری‌های متقابل انرژی را تقویت می‌کنند.
قزاقستان از اوایل دهه 2000 از آذربایجان به‌عنوان کشور ترانزیتی برای صادرات نفت استفاده می‌کرد. قراردادهایی بین آذربایجان و ترکمنستان برای میادین گاز طبیعی امضا شده است. علاوه بر این، فرصت‌های همکاری در زمینه گاز طبیعی بین ازبکستان و آذربایجان با توافق بر سر یکپارچه‌سازی سیستم‌های برق در نوامبر 2023 در حال بررسی است.
آذربایجان از زمان استقلال خود روابط با کشورهای آسیای میانه را در اولویت قرار داده است، زیرا هدف آن افزایش نقش ترانزیتی و جلب حمایت این کشورها در سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی است.
آزادی قره‌باغ از اشغال و جنگ روسیه و اوکراین بر اهمیت این روابط افزوده است. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به ساختارهای جدیدی در منطقه منجر شد و قدرت‌های بزرگ قوانین خود را ایجاد کردند.
آذربایجان با استقلال و سیاست خارجی متوازن نشان داده که به قدرتی خودمختار تبدیل شده است.
دیپلماسی موفق این کشور پس از پیروزی قره‌باغ، توجه کشورهای آسیای میانه را به خود جلب کرده و همکاری‌ها را تقویت کرده است.
آذربایجان همچنین استراتژی‌های موفقی را در زمینه انرژی و حمل و نقل دنبال کرده است؛
کریدور میانه یکی از مهم‌ترین این موارد است که بازار جهانی را برای کشورهای همسایه آسیای میانه باز کرد. اتحاد به‌عنوان دروازه غرب برای کشورهای آسیای میانه و دروازه آسیا برای آذربایجان و اروپا، بسیار ضروری است.
از این رو، پس از پیروزی قره‌باغ و جنگ روسیه و اوکراین، بیش از 30 دیدار متقابل و اجلاس مشترک بین آذربایجان و کشورهای آسیای میانه در خدمت ایجاد یک فضای جغرافیایی واحد بین آذربایجان و کشورهای آسیای میانه بود.
این فضای مشترک، هماهنگی بین کشورهای منطقه را برای تضمین جریان تجارت، کالا و خدمات شفاف‌تر، سریع‌تر و مطمئن‌تر فراهم می‌کند.
علاوه بر این، فضای سیاسی واحدی که بین آذربایجان و آسیای میانه ایجاد شده است، این فرصت را برای مقابله با فشارهای خارجی فراهم می‌کند.