بهگزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه بیزینس اینسایدر در گزارش تازه خود بهقلم «ربکا رومن» اعلام کرد:در اوایل ماه جاری، سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه گفت که روندی برای پیوستن ترکیه به گروه کشورهای نوظهور بریکس در جریان است.
به گزارش رویترز عمر چلیک، به خبرنگاران در آنکارا گفت: «رئیسجمهور ما در مقاطع مختلف اعلام کرده که ما میخواهیم عضو (بریکس) باشیم و درخواست ما در این زمینه روشن است. این روند در این چارچوب در حال انجام است، اما هیچ پیشرفت مشخصی در این زمینه وجود ندارد.»
گروه بریکس که به نام اعضای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی نامگذاری شده است، برای به چالش کشیدن قدرت سیاسی و اقتصادی کشورهای توسعهیافته غربی تشکیل شد.
این بلوک از زمان اولین نشستهای غیررسمی خود در سال 2006، زمانی که بهعنوان بریکس شناخته میشد، اتیوپی، ایران، مصر و امارات را شامل میشود.
عربستان نیز برای پیوستن به آن دعوت شد، اما یک مقام عربستانی در ماه ژانویه گفت که هنوز این کار را نکرده است.
اگر ترکیه اکنون به این بلوک بپیوندد، به اولین عضو ناتو و نامزد اتحادیه اروپا تبدیل خواهد شد که بهطور بالقوه روابط با غرب را پیچیده میکند و پرسشهایی را در مورد تعهد ترکیه به ائتلاف نظامی ایجاد میکند.
روابط ترکیه با ناتو به دلیل تداوم روابط این کشور با روسیه در پی تهاجم روسیه به اوکراین و همچنین تلاشهای این کشور برای بهبود روابط با چین تحت تنش قرار گرفته است.
به نظر میرسد چنین اقداماتی نشاندهنده تمایل رجب طیب اردوغان برای ایجاد استقلال این کشور از طریق تغییر سیاست خارجی است.
به نظر میرسد او اکنون بهدنبال حفظ چیزی است که کارشناسان آن را «عمل متعادلکننده» میان روابطش با غرب، روسیه و چین مینامند.
آسلی آیدینتاشباش، روزنامه نگار ترک، گفت: «ترکیه بهدنبال جایگزینهایی است. نمیخواهد عضویت خود در ناتو را ترک کند.
نمیخواهد آرزوهای اروپایی خود را کنار بگذارد؛ اما میخواهد مجموعهی اتحادهای خود را متنوع و شرطبندیهای خود را به اصطلاح حفظ کند.»
عضو مرکز آمریکا و اروپا در مؤسسه بروکینگز، به فرانس 24 گفت: «این کشور دیگر عضویت خود در ناتو را تنها هویت و تنها جهتگیری سیاست خارجی خود نمیبیند.»
آیدینتاشباش گفت که اردوغان استراتژی موفقیتآمیز را داشتن حضور در جبهههای مختلف میداند.
او گفت: من فکر میکنم که او آمده است تا به طرز ماهرانهای این اقدام ژئوپلیتیکی را انجام دهد.
یک «نقطه اشتعال» خاص زمانی رخ داد که ترکیه در سال 2019 به جای مشابههای ساخت ناتو، سامانه پدافند هوایی اس-400 روسیه را به دست آورد.
در سال 2020، آمریکا اعلام کرد که بارها به ترکیه اعلام کرده است که خرید سامانه اس-400 امنیت فناوری و پرسنل نظامی آمریکا را به خطر میاندازد و بودجه قابلتوجهی را در اختیار بخش دفاعی روسیه و همچنین دسترسی روسیه به نیروهای مسلح ترکیه و صنایع دفاعی قرار میدهد.
تصمیم ترکیه برای پیشبرد این توافق در نهایت منجر به حذف این کشور از برنامه اف-35 آمریکا و همچنین تعدادی از تحریمهای آمریکا شد.
با این وجود، بولنت آلیریزا، یکی از همکاران ارشد برنامه اروپا، روسیه و اوراسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی [CSIS]، به «بیزینس اینسایدر» گفت که فکر نمیکند بریکس با ناتو و دیگر پیوندهای غربی ترکیه رقابت کند.
او گفت: «اما من میتوانم بگویم، این بیانیه نارضایتی از برخی جنبههای روابط آنها با غرب است. حتی اگر ترکیه به بریکس بپیوندد، من معتقد نیستم که به بازتعریف اساسی از رابطه ترکیه با غرب منجر شود.»
یوسف جان، هماهنگکننده برنامه غربآسیا در مرکز ویلسون، همچنین استدلال کرده است که «تنوع استراتژیک ترکیه نباید متحدان ناتو را نگران کند» و گفت که آنها میتوانند از یک شریک در چنین محافلی بهره ببرند.
جان در مقالهای برای ویلسون سنتر نوشت: درک و همکاری با دیدگاه ترکیه میتواند روابط آمریکا و ناتو با ترکیه را بدون توجه به تغییرات اداری احتمالی در آنکارا تقویت کند.
جان اشاره کرد که بهبود مشارکت آمریکا و ترکیه میتواند به امنیت مناطق استراتژیک حیاتی مانند دریای سیاه که در مرکز جنگ روسیه و اوکراین بوده است، کمک کند.
وی افزود: «از لحاظ اقتصادی، تقویت روابط آمریکا و ترکیه میتواند با تشویق سرمایهگذاری در مسیرهای تجاری جدید، برای اتحادیه اروپا مفید باشد».
آلیریزا پذیرفت که غرب میتواند راهی برای بهرهمندی از این وضعیت بیابد.
آلیریزا درباره عضویت بالقوه ترکیه در بریکس گفت: «این امر لزوماً نباید برای غرب مشکلساز شود، اما اگر ترکیه و شرکای غربیاش بتوانند گفتوگوی باز و صادقانه درباره آن داشته باشند، در واقع میتواند به نفع غرب باشد.»
این کشور همچنان عضو شورای اروپا است. بیشتر تجارت آن هنوز با غرب است و از نظر سرمایهگذاری، اگرچه گمانهزنیهای زیادی مبنی بر اینکه ممکن است سرمایهگذاری چینی در ترکیه وجود داشته باشد، بیشتر سرمایهگذاری خارجی در ترکیه وجود دارد.