بهگزارش مرکز مطالعات سورین، «امیل عودلیانی» مقالهای در موسسه کشورهای عربی خلیجفارس در واشنگتن منتشر کرد که در آن آمده است: در دهههای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، قفقاز جنوبی، بهویژه آذربایجان و گرجستان، عمدتاً به دلیل فاصله جغرافیایی و فرصتهای اقتصادی محدود، تا حد زیادی از رادار کشورهای عربی خلیجفارس دور ماندند.
با این حال، طی چند سال گذشته، دو منطقه روابط نزدیکتری را توسعه داده و در حال تبدیل کردن خودشان به تعاملی استراتژیک ژئوپلیتیکی هستند.
قفقاز جنوبی در عرصه جهانی اهمیت راهبردی پیدا کرده و از تغییر پویاییهای ژئوپلیتیکی در منطقه سود میبرد.
جنگ در اوکراین ارزش استراتژیک قفقاز جنوبی را افزایش داده است.
همچنین با گسترش مسیر کریدور میانی که دریای سیاه و ترکیه را از طریق گرجستان و آذربایجان به آسیای میانه و چین با دور زدن روسیه متصل میکند، اهمیت آن دوچندان شده است.
علاوه بر این، جنگ در اوکراین توجه روسیه را از قفقاز جنوبی دور نموده و فضا را برای قدرتهای دیگر برای پر کردن خلاء روسیه ایجاد کرده است.
این امر باعث شده است که آذربایجان و گرجستان بهدنبال تنوع بخشیدن به روابط تجاری، سیاسی و امنیتی خود باشند.
کشورهای شورای همکاری خلیجفارس، بهعنوان قدرتهای رو به رشد اقتصادی و ژئوپلیتیکی در اوراسیا، تشنه سرمایهگذاری روی این منطقه شدهاند.
از اوایل دهه 2010، گرجستان برای پیشبرد منافع اقتصادی و سرمایهگذاری با کشورهای شورای همکاری خلیجفارس تلاش کرده است.
اگرچه کشورهای حوزه خلیجفارس در مورد سرمایهگذاری در مقیاس بزرگ محتاط بودهاند، اما علاقه به بخش انرژی نوپای گرجستان آنان را از این موضوع منصرف نکرد.
کشورهای خلیجفارس علاقه خاصی به توسعه بنادر و زیرساختهای راهآهن گرجستان بهعنوان بخشی از کریدور میانه دارند که میتواند مسیر دیگری را برای دستیابی به بازار اتحادیه اروپا به کشورهای شورای همکاری خلیجفارس ارائه دهد.
امارات یکی از سرمایهگذاران پیشرو خلیجفارس در اقتصاد گرجستان و ششمین سرمایهگذار در سطح جهان است که این رابطه با توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع که در اکتبر 2023 به دست آمد تقویت شده است.
صادرات گرجستان به امارات افزایش چشمگیری یافته است. امارات انتظار دارد که تا سال 2031 قراردادهایشان 4 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی این کشور کمک کند.
هدف، تقویت تجارت غیرنفتی بین دو کشور است که بهطور پیوسته در حال رشد بوده و در سال 2022 به 481 میلیون دلار رسیده است.
امارات بزرگترین شریک تجاری گرجستان از جهان عرب است که 63 درصد از تجارت این کشور با کشورهای عربی را به خود اختصاص داده است.
گرجستان و کشورهای شورای همکاری خلیجفارس روابط خود را در حوزههای دیپلماتیک و سیاسی نیز گسترش دادهاند.
گرجستان با افتتاح سفارتخانه در قطر و عربستان و ایجاد یک نمایندگی دیپلماتیک در امارات، روابط دیپلماتیک خود را تقویت کرده است.
کشورهای شورای همکاری خلیجفارس از حاکمیت گرجستان حمایت کردهاند.
در طرف دیگر ما آذربایجان را داریم؛ روابط آذربایجان با کشورهای عربی خلیجفارس حول بخش بزرگ نفت و گاز این کشور متمرکز است و عمدتاً ناشی از مشارکت گسترده آذربایجان در غربآسیا است.
باکو روابط نزدیکی با اسرائیل و روابط محتاطانه و پرتنشی با ایران دارد. حفظ روابط نزدیک با کشورهای شورای همکاری خلیجفارس به آذربایجان در جهتیابی ژئوپلیتیک غربآسیا کمک میکند.
در نوامبر 2023، آذربایجان و شورای همکاری خلیجفارس برنامه جامعی را تصویب کردند که هدف آن پیشبرد همکاریهای سیاسی، سرمایهگذاری، تجاری و انرژی بود. در هفتههای اخیر، آذربایجان و امارات درباره پیشرفت طرحهای مشترک انرژی سبز در چارچوب کمیسیون مشترک بیندولتی همکاریهای اقتصادی، تجاری و فنی بین دو کشور گفتوگو کردند.
در اول آگوست در نهمین نشست این کمیسیون که در آذربایجان برگزار شد، باکو و ابوظبی بر گسترش روابط در زمینههایی مانند تجارت و سرمایهگذاری، گردشگری، هوانوردی، صنعت، کشاورزی و امنیت غذایی و انرژی توافق کردند.
کشورهای حوزه خلیجفارس روابط اقتصادی خود را با آذربایجان گسترش داده و سرمایهگذاریهای قابلتوجهی بهویژه در بخش انرژی انجام دادهاند.
در روز سوم ماه می، شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان با الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان در باکو دیدار کرد و آنها در مورد همکاریهای انرژی، بهویژه ابتکارات عربستان در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر گفتوگو کردند.
در دسامبر 2023، صندوق ثروت دولتی ابوظبی و هولدینگ سرمایهگذاری آذربایجان، سرمایهگذاری مشترک 1 میلیارد دلاری را با هدف تقویت تجارت دوجانبه با تمرکز بر انرژی پاک، کشاورزی، داروسازی و فناوری راهاندازی کردند.
در همان ماه، وزارت سرمایهگذاری امارات و وزارت توسعه دیجیتال و حمل و نقل آذربایجان تفاهم نامهای را با هدف توسعه زیرساخت دیجیتال آذربایجان با تمرکز بر توسعه مراکز داده امضا کردند.
آذربایجان همچنین بهعنوان یک مسیر ترانزیت اصلی در کریدور بینالمللی حمل و نقل شمال جنوب، شبکهای از جادهها، راهآهن و مسیرهای کشتیرانی است که روسیه، هند، ایران و سایر کشورها را به هم متصل میکند و از طرف دیگر نیز دریای بالتیک را به خلیجفارس متصل میکند.
اگرچه این کریدور معمولاً با تلاشهای روسیه و ایران برای اتصال بنادر مربوطهشان مرتبط است، اما این ابتکار به کشورهای شورای همکاری خلیجفارس راهی برای بهرهبرداری از بازار روسیه و همچنین فرصتهای تجاری با تغییر مسکو به سمت آسیا ارائه میدهد.
آذربایجان و کشورهای شورای همکاری خلیجفارس در مورد درگیریهای ژئوپلیتیکی جاری در غربآسیا نگرانیهای مشترکی دارند و برای باکو، روابطش با اسرائیل معضلی بزرگ است.
برخی از کشورهای شورای همکاری خلیجفارس روابط خود را با اسرائیل عادی کردهاند، اما عربستان به دلیل جنگ غزه هنوز نتوانسته است.
آذربایجان باید با ایجاد توازن بین روابط نزدیک خود با کشورهای شورای همکاری خلیجفارس و اسرائیل، به دقت عمل کند.