به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه نشنال اینترست در مطلبی به‌قلم «الکس لیتل» نوشت: با وجود دور دیگری از مذاکرات در بروکسل، وضعیت منطقه قره‌باغ مدت‌هاست که ناآرام است، زیرا خشونت بین ارمنستان و آذربایجان ادامه دارد.
«پاشینیان» -نخست‌وزیر ارمنستان- در تلاش برای آرام‌کردن تنش‌ها، قول داده است که قره‌باغ را به‌عنوان سرزمین آذربایجان به رسمیت بشناسد.
مذاکرات آتی صلح بین باکو به میزبانی آمریکا، برای تعیین سرنوشت منطقه حیاتی است.
در حالی که پیشنهادهای حفظ صلح، مستقیما بر دو کشور متمرکز است، دخالت ترکیه‌ای که از آذربایجان حمایت می‌کند و ایرانی که از ارمنستان حمایت می‌کند، برای گفتگوهای بالقوه و ایجاد یک راه‌حل پایدار، ضروری خواهد بود.
ترکیه با توجه به میراث فرهنگی و قومی مشترک و تمایل به حفاظت از حوزه نفوذ خود، مدت‌هاست که از ادعاهای ارضی آذربایجان در قره‌باغ حمایت می‌کند.
در طول جنگ دوم قره‌باغ در سال 2020، ترکیه با ارائه زیرساخت‌ها و کمک‌های تسلیحاتی، از جمله پهپادهای مسلح تی‌بی2، به تضمین پیروزی قاطع آذربایجان کمک کرد و در حمایت از او جسورتر شد.
حمایت آنکارا، قاطعیت و بی میلی باکو را برای ندادن امتیاز، تشویق کرده است. این نگرش در سراسر درگیری‌های مرزی ادامه یافت. چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، مستقیما مداخله کرد و در توئیتر خود نوشت که ارمنستان باید از اقدامات تنش‌زای خود دست بردارد و بر مذاکرات صلح و همکاری با آذربایجان تمرکز کند.
در طرف دیگر نیز ایران نقشی اساسی در تداوم مناقشه قره‌باغ ایفا کرده است.
این تداوم مناقشه از آن جهت است، با اینکه ایران جمعیت قابل‌توجهی آذربایجانی دارد، ولی تهران نگران نفوذ اسرائیل در قفقاز است.
باکو پهپادهایی با فناوری پیشرفته و تسلیحات دیگری را از قدس دریافت کرده است.
آذربایجان همچنین 40 درصد از نفت مصرفی اسرائیل را تامین می‌کند. ایران همچنین نگران است که حمایت اسرائیل از آذربایجان فرصتی برای آذربایجان شود تا از طریق پهپادهای جاسوسی خود بر تهران نظارت داشته باشد.
بعلاوه، اگر باکو کریدور حمل و نقل زمینی زنگزور را بسازد و آذربایجان و ترکیه را از طریق ارمنستان جنوبی به هم متصل کند، ایران بیشتر از قبل نسبت به قفقاز جنوبی محروم می‌شود.
کنار گذاشتن قدرت‌‌‌های منطقه‌ای از مذاکرات آتی قره‌باغ، اشتباهی نابخردانه خواهد بود. مذاکرات آتی قره‌باغ فرصتی را برای ارمنستان و ترکیه فراهم می‌کند تا گام‌‌‌های ملموسی را در پیگیری عادی‌‌سازی روابط مورد بحث سال 2022 بردارند. ایران همچنین می‌تواند با دستیابی به صلح با همسایه خود، جمعیت آذربایجانی خود را راضی کند.
آشتی ترکیه و ایران می‌تواند راهی برای واشنگتن برای بهبود روابط خود با آنکارا و تهران باشد. روابط آمریکا و ترکیه از اوایل دهه 2000 بدتر شده است.
از زمان خروج آمریکا از برجام، روابط آمریکا و ایران در انجماد عمیقی قرار گرفته است. در نتیجه، بحران هسته‌ای ایران بدتر شده است و ایران اکنون مواد شکافت‌پذیر کافی برای یک سلاح هسته‌ای را در اختیار دارد.
واشنگتن و تهران از طریق همکاری بر سر قره‌باغ می‌توانند به‌طور بالقوه گفتگوهای صلح را در سایر زمینه‌‌‌ها، از جمله عدم ادامه اقدامات هسته‌ای احیا کنند.
در حالی که همکاری دیپلماتیک بین ایران و ترکیه ممکن است بعید به نظر برسد، همه طرف‌ها منافع آشکاری در پیشبرد صلح دارند. جمعیت آذربایجانی ایران که در گذشته، دست به تظاهرات زده اند، وحدت ایران را با مشکل مواجه کرده است.
آمریکا و فرانسه همچنین بطور قابل‌توجهی محل زندگی جوامع ارمنی دیاسپورای هستند. سرمایه‌گذاران آمریکایی و اتحادیه اروپا منافع تجاری خود را در پروژه‌‌‌های انرژی آذربایجان حفظ می‌کنند.
باکو به ساخت خط لوله گاز طبیعی به اروپا از طریق گرجستان و ترکیه کمک کرد. این پروژه‌‌‌ها برای موفقیت طرح انرژی اتحادیه اروپا و آذربایجان برای دوبرابر کردن واردات گاز بروکسل از آذربایجان تا سال 2027 حیاتی خواهند بود.
چه شرایطی حل و فصل صلح پایدار در قره‌باغ کوهستانی را تضمین می‌کند؟ ابتدا آذربایجان باید محاصره کریدور لاچین را متوقف کند. این محاصره، آزادی و رفت و آمد 120 هزار ارمنی قره‌باغ را محدود کرده و دسترسی آن‌ها را به غذا و دارو تهدید کرده است.
پایان دادن به محاصره، امتیاز مناسبی است و به ارمنستان اجازه می‌دهد تا قره‌باغ کوهستانی را به‌عنوان قلمرو آذربایجان به رسمیت بشناسد.
حفاظت از جمعیت ارمنی در قره‌باغ نیز برای صلح پایدار حیاتی خواهد بود و نگرانی‌‌‌های ایروان در مورد پاکسازی قومی بالقوه را برطرف می‌کند.
آزار و اذیت ارامنه قره‌باغ مطمئناً منجر به افزایش دخالت نظامی ایران و ترکیه در منطقه خواهد شد. آمریکا باید روشن کند که عدم تضمین امنیت ارامنه قره‌باغ بر شهرت باکو به‌عنوان یک شریک تجاری قابل اعتماد تأثیر منفی خواهد گذاشت.
آمریکا باید بداند که می‌تواند از مشارکت ترکیه و ایران در مذاکرات آتی صلح قره‌باغ از مزایای قابل‌توجهی بهره مند شود. این نه تنها فرصتی برای گفتگوی آزاد در مورد بی شماری از موضوعات مهم است، بلکه می‌تواند بیشترین احتمال را برای صلح پایدار در منطقه قره‌باغ فراهم کند.