بهگزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه نشنال اینترست در یادداشت تازه خود بهقلم «رابرت الیس» نوشت: در شرایطی که اقتصاد ترکیه در وضعیت وخیمی قرار دارد و انتخابات مهمی نیز پیش رو دارد، این که آیا اردوغان کمکهای آمریکا را دریافت کند یا نه، بقای سیاسی او را تعیین میکند.
پس از زمین لرزههای ویرانگر که جنوب شرق ترکیه را لرزاند، یک عملیات پنهان کاری بزرگ برای حفظ اعتبار اردوغان، رئیسجمهور ترکیه آغازشده است و اکنون فرصت اوست زیرا ساختوساز، به جای تولید، از دیرباز ویژگی بارز حکومت اردوغان بوده است.
با سقوط آزاد اقتصاد و انتخابات عمومی که قرار است اواخر امسال برگزار شود، ممکن است سرنوشت اردوغان اکنون در دست آمریکا باشد.
در مارس 2014، جسی کلمبو، تحلیلگر اقتصادی، در فوربس هشدار داد که اقتصاد حبابی ترکیه که مبتنی بر ترکیبی از جریانهای پول داغ خارجی و نرخهای بهره بسیار پایین است، در حال سقوط است.
رونق زیرساختهای دولتی نهتنها برای جادهها، پلها، قطارهای سریعالسیر، فرودگاهها، بیمارستانها و مدارس، بلکه به ساختمانهای مسکونی، آسمانخراشها، مراکز خرید و هتلها نیز در موضع خطرناکی قرار دارند.
لیر ترکیه تنها برای معاملات مبادلهای با کشورهایی مانند قطر، چین، کره جنوبی و امارات استفاده میشود اما همچنان کسری رو به رشد حسابجاری ترکیه به دلیل ورود غیرقابل حسابرسی سرمایهای که بهعنوان خطاها و حذفیات خالص ثبت شده است، کاهش یافته و یکی از مهمترین دلایل سقوط اقتصاد ترکیه را نیز میتوان همین مسئله دانست.
دو روز پس از زلزله، بورس استانبول پس از سقوط آزاد شاخص بسته شد و اکنون برای جبران خسارات بازگشایی شده است. دولت نیز به صندوقهای بازنشستگی خصوصی دستور داده است تا داراییهای خود را در سهام ترکیه از 10 به 30 درصد افزایش دهند تا بازار سهام را تقویت کنند.
دو سؤال اصلی مطرح است؛ اول، چه اتفاقی برای مالیات زلزله که به طور رسمی 88 میلیارد لیر (4.6 میلیارد دلار) تخمین زده میشود، افتاده است.
پس از آخرین زلزله بزرگ در سال 1999، این مالیات جمعآوری شده است تا از ویرانیهای کنونی جلوگیری شود، اما اردوغان در این مورد طفره میرود؛ دوم اینکه مسئولیت عدم رعایت ضوابط ساختمانی که باعث تخریب شدید و خسارات جانی بسیاری شده است، بر عهده کیست؟
اردوغان مدعی شده است که 98 درصد ساختمانهایی که فرو ریختهاند، قبل از سال 1999 یعنی پیش از زلزله قبلی ساخته شدهاند و در نتیجه، دولت قبلی مسئول آن است.
با این حال، دادهها نشان میدهد که حداقل نیمی از ساختمانهای فروریخته پس از سال 2001 ساختهشدهاند. علاوه بر این، یک ویدئو نشان میدهد که ساختمانهای نزدیک به مرکز زلزله در سال 2004 ساخته شدهاند.
در این میان آمریکا علاوه بر اعزام دو تیم جستجو و نجات شهری و یک تیم واکنش کمک در بلایا؛ به ناو هواپیمابر خود نیز دستور داده است تا در صورت نیاز به کمکهای بیشتر، به سمت ترکیه حرکت کند.
این امر در محافل ملیگرا با واکنش منفی روبرو شده است؛ اما به قطع میتوان گفت که موضوع کمکهای آمریکا برای بازسازی مناطق زلزلهزده میتواند بهخوبی مطرح شود و در این مرحله، مسئله ایجاد تعادل بین کمکهای بشردوستانه و تضمین بقای حکومت اردوغان خواهد بود.