به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، اندیشکده کارنگی در مقاله‌ای به‌قلم «نیکیتا اسماگین» نوشت: با نزدیک شدن به پایان سال 2022، روسیه و ایران هر دو خود را در رویارویی تلخ با غرب قرار می‌دهند و بیشتر و بیشتر تحت تحریم‌های غرب قرار می‌گیرند.
بنابراین، تعجب‌آور نیست که نزدیکی فعال بین مسکو و تهران در حال انجام است و نه فقط در حوزه نظامی، بلکه در بخش انرژی. این دو کشور تفاهم‌نامه‌ای برای سرمایه‌گذاری 40 میلیارد دلاری روسیه در پروژه‌های گازی ایران امضا کرده‌اند.
با توجه به اینکه روسیه و ایران به ترتیب اولین و دومین منابع گازی جهان را در اختیار دارند، بسیاری بر این باورند که این همکاری باعث ایجاد یک «کارتل گازی جهانی» می‌شود.
در واقع، اجرای این طرح های بلندپروازانه ممکن است با تحریم‌ها و موانع دیگر خنثی شود.
همین چند ماه پیش، روسیه و ایران ممکن بود به عنوان رقیب در نظر گرفته شوند تا همکار. تقریباً به محض اینکه صادرات گاز روسیه به اروپا به دلیل حمله روسیه به اوکراین با مشکل مواجه شد، مقامات ایرانی گفتند که در حال بررسی امکان ورود برای جبران کسری ناشی از آن در بازار اروپا هستند.
با این حال، در عمل، تحویل گاز از ایران به اتحادیه اروپا برای آینده قابل پیش‌بینی غیرممکن است.
اروپا و آمریکا در سه دهه اخیر به طور سیستماتیک تهران را از هر پروژه بزرگ انرژی بین‌المللی منع کرده‌اند و رقبای به ظاهر قابل اعتمادتر آن مانند روسیه و قطر را به ایران ترجیح داده‌اند.
تحریم‌های آمریکا برای جلوگیری از صادرات فناوری ال‌ان‌جی به ایران و ساخت خطوط لوله گاز به اروپا، آخرین میخ بر تابوت هرگونه شانسی بود که گاز ایران به غرب برسد.
در نتیجه، تهران بر نیازهای گاز خود و صادرات بی‌اهمیت منطقه‌ای، عمدتاً به ترکیه و عراق، تمرکز کرد.
احتمال برداشته شدن تحریم‌ها در هر زمان بسیار اندک است، زیرا آن‌ها با برنامه هسته‌ای ایران مرتبط هستند و مذاکرات بر سر تمدید توافق هسته‌ای به بن‌بست رسیده است.
حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود، سال‌ها طول می‌کشد تا ایران پایانه‌های ال‌ان‌جی بسازد.
از نظر فنی، تحریم‌ها را می‌توان با صادرات گاز به عمان که دارای ظرفیت اضافی ال‌ان‌جی است، دور زد.
واردکنندگان اروپایی پس از آن می‌توانند با عمان قرارداد امضا کنند، اما در واقع گاز ایران را وارد می‌کنند. با این حال، این طرح به حدود 400 کیلومتر خط لوله نیاز دارد که ساخت آن حداقل دو سال طول می‌کشد.
در این شرایط، روسیه شریک امیدوارکننده‌ای برای صنعت گاز ایران به نظر می‌رسد. مسکو در گذشته ابراز علاقه کرده بود و گازپروم دفتر خود را در تهران افتتاح کرد، اما این کاملاً نمادین بود:
این غول گازی روسیه نمی‌خواست پروژه‌های غربی خود را به خاطر توسعه روابط با ایران به خطر بیندازد.
اکنون روسیه دیگر نیازی به ترس از تحریم‌های غرب ندارد.
تحلیلگران صنعت درباره امکان‌سنجی دو ذخایر بزرگ ایران ]پارس جنوبی و کیش[ که قرار است روسیه به توسعه آن‌ها کمک کند صحبت می‌کنند.
ایران همچنین قصد دارد پایانه های ال‌ان‌جی خود را با کمک روسیه بسازد، اما این نیز آسان نخواهد بود.
نه روسیه و نه ایران هنوز یک پایانه ال‌ان‌جی کاملاً کارآمد برای خود نساخته‌اند و با توجه به انزوای تکنولوژیکی خود، برای انجام این کار با مشکل مواجه خواهند شد.
برای تهران سخت است که با مسکو در قیمت رقابت کند، زیرا با پایان یافتن تحویل گاز روسیه به اتحادیه اروپا، تولیدکنندگان روسی آماده ارائه تخفیف‌های عمده هستند.
با وجود خطوط لوله گاز از ایران و روسیه به ترکیه، رقابت برای بازار ترکیه نیز داغ خواهد شد. «سیدحمید حسینی» -رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران- در اردیبهشت‌ماه سال جاری از اینکه دامپینگ روسیه باعث کاهش قیمت گاز در کل منطقه شده، گلایه کرد.
حتی بازارهای دورافتاده مانند افغانستان از تهران تخفیف‌های قابل‌توجهی می‌خواهند.
صنعت گاز ایران پیش از این با مشکلات بزرگی مواجه بود. ایران پس از روسیه دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد.
با این حال، در سال 2021، تهران تنها 17 میلیارد متر مکعب گاز صادر کرد در حالی که مسکو 241 میلیارد متر مکعب گاز داشت.
صنعت گاز ایران به دلیل مدیریت ناکارآمد و کمبود فناوری زیان‌ده است.
این واقعاً به نفع روسیه نیست که ایران خود را از باتلاق مشکلات گازی بیرون بکشد. اما در عین حال، واضح است که سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند صنعت گاز ایران را تنها در چند سال کوتاه متحول کند.
با این حال، در طرح بزرگ صنعت گاز روسیه به طور کلی، پتانسیل همکاری سودآور با ایران مشکوک است.
دولت روسیه روی همکاری با دیگر بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان حساب باز کرده است تا راه دیگری برای فشار بر بازار انرژی جهان به مسکو بدهد.
اما با توجه به اینکه واردکننده اصلی گاز جهان، اتحادیه اروپا، همچنان فعالانه تحریم‌های جدیدی را علیه هر دو کشور اعمال می‌کند، شانس موفقیت این کارتل بالقوه ضعیف به نظر می‌رسد.