به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه نشنال اینترست در یادداشت خود به‌قلم «مارک تمنیکی» نوشت: درحالی‌که ارمنستان و آذربایجان درگیری چندساله خود بر سر منطقه قره‌باغ را وارد سال جدید می‌کنند، جامعه بین‌المللی باید برای یک توافق صلح پایدار تلاش کند.
برای چندین دهه، ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره‌باغ درگیر مناقشه حل‌نشده‌ای بوده‌اند.
آتش‌بس‌های متعددی نقض شده است و جنگ جاری منجر به کشته شدن هزاران نفر و زخمی شدن تعداد زیادی شده است.
غرب نیز با ارسال میلیون‌ها دلار کمک مالی و بشردوستانه سعی در حل مناقشه کرده است. باوجوداین تلاش‌ها، وضعیت بدون مسیر مشخصی ادامه دارد.
در اوایل سال جاری، به نظر می‌رسید که پیشرفت در حال انجام است. در ماه جولای، «نیکول پاشینیان» -نخست‌وزیر ارمنستان- و «الهام علی‌اف» -رئیس‌جمهور آذربایجان- در گرجستان ملاقات کردند.
در آنجا در مورد طرح عادی‌سازی روابط گفت‌و‌گو کردند. مقامات ارمنستان اعلام کردند که نیروهای خود را از قره‌باغ خارج خواهند کرد.
مقامات قره‌باغ به ساکنان منطقه لاچین دستور نقل‌مکان دادند. رهبران آذربایجان سپس گفتند که کنترل منطقه را دوباره به دست خواهند گرفت.
اما بعد همه‌چیز تغییر کرد. در ماه آگوست، یک سرباز آذربایجانی و دو سرباز قره‌باغ کشته شدند.
ارمنستان و آذربایجان بلافاصله یکدیگر را به نقض آتش‌بس فعلی متهم کردند. اندکی پس‌ازآن، ده‌ها هزار نفر از ساکنان ارمنستان به تصمیم دولت خود مبنی بر واگذاری کنترل قره‌باغ به آذربایجان اعتراض کردند.
نقض جدید آتش‌بس در نوامبر و دسامبر گزارش شد. با توجه به این تحولات، به نظر می‌رسد که اوضاع در منطقه بدتر می‌شود.
«امانوئل مکرون» -رئیس‌جمهور فرانسه- و «شارل میشل» -رئیس شورای اروپا- با مشاهده تشدید احتمالی درگیری، پیشنهاد تعدیل مذاکرات صلح بین پاشینیان و علی‌اف را دادند.
اما علی‌اف گفت که علاقه‌ای به این مذاکرات ندارد و مدعی شد که ارمنستان و فرانسه برای تضعیف کشورش تلاش می‌کنند و فرانسه موضع ضد آذربایجانی دارد. رفتار علی‌اف ممکن است استراتژیک بوده باشد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که چند روز پس از لغو مذاکرات صلح، مقامات آذربایجان کریدور لاچین، تنها گذرگاهی که قره‌باغ را به ارمنستان متصل می‌کند، را مسدود کردند.
بر اساس گزارش‌های ارمنستان، بیش از 120 هزار نفر به دلیل این محاصره برای چندین ساعت در این منطقه گرفتارشده بودند.
مقامات آذربایجان مدعی شده‌اند که ارمنستان از این کریدور برای ورود دزدانه تجهیزات نظامی به منطقه استفاده می‌کند، اتهامی که مقامات ارمنستان آن را رد می‌کنند.
در میان تأخیر در مذاکرات، ارمنی‌ها اکنون نگران هستند که آذربایجان تلاش می‌کند بازور بر قره‌باغ کنترل کند. ارمنی‌ها قبلاً اعلام کرده بودند که تا ماه سپتامبر نیروهای خود را از منطقه خارج خواهند کرد.
ارمنستان نیز به ساکنان این منطقه گفته است که منطقه را ترک کنند، اما ده‌ها هزار ارمنی قومی همچنان در آنجا زندگی می‌کنند.
علاوه بر این، دیوان بین‌المللی دادگستری و سازمان ملل همچنان در حال بررسی دعاوی ارائه‌شده توسط دولت‌های ارمنستان و آذربایجان هستند.
با توجه به تأخیر در این امور مختلف، مقامات آذربایجان بی‌تاب شده‌اند و در عوض ممکن است سعی کنند امور را به دست خود بگیرند.
روسیه که در حال حاضر نیروهای حافظ صلح در منطقه دارد، به جنگ غیرقانونی و غیرضروری خود در اوکراین مشغول شده است.
درنتیجه کاهش نفوذ روسیه در منطقه، ترکیه به‌واسطه اصلی تبدیل‌شده است. اما ازآنجایی‌که ترکیه نیز با تورم فزاینده مبارزه می‌کند و درعین‌حال تلاش می‌کند ارز در حال سقوط خود را متعادل کند، با مشکلات خاص خود مواجه است.
با توجه به اینکه دو تا از بزرگ‌ترین قدرت‌های منطقه به امور خود می‌پردازند، ارمنستان و آذربایجان در تلاش برای حل اختلافات خود به حال خود رهاشده‌اند.
مقامات ارمنستان اکنون گزارش می‌دهند که گاز و سایر ملزومات ساکنان قره‌باغ قطع شده است.
اتحادیه اروپا نگرانی‌های خود را در مورد این وضعیت ابراز کرده و تأکید کرده است که در منطقه حضور ندارد و این امر ارزیابی وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.
بااین‌حال، اتحادیه اروپا فعالانه در تلاش برای تعامل با مقامات ارمنستان و آذربایجان برای کاهش تنش از تحولات اخیر در منطقه است.
درمجموع، تشدید تنش‌های اخیر در قره‌باغ نتیجه فرصت‌های ازدست‌رفته است. درگیری در طول سال شعله‌ور شده و فروکش کرده است.
مقامات ارمنستان و آذربایجان بارها با یکدیگر ملاقات کرده‌اند، اما اقدام چندانی برای حل مناقشه انجام نشده است. در عوض، آتش‌بس کنونی نقض شده است، جان‌های بیشتری ازدست‌رفته است و مقامات و شهروندان ارمنستان و آذربایجان از درگیری بی‌پایان ناامید شده‌اند.
با ورود به سال 2023، یک قطعنامه سال نو باید این باشد که جهان به میانجیگری در مناقشه کمک کند و درنهایت ارمنستان و آذربایجان را متقاعد کند که یک معاهده صلح برای پایان دادن به جنگ امضا کنند.
انجام این کار جان هزاران نفر را از سختی‌های اضافی نجات می‌دهد. اما اگر درگیری ادامه یابد و اگر مقامات هر دو طرف پاسخگو نباشند، خطر درگیری مرگبارتر افزایش خواهد یافت. زمان صلح فرارسیده است.