بهگزارش مرکز مطالعات سورین، شبکه خبری انپیآر در گزارش تازه خود بهقلم «ایا بتراوی» نوشت:رقبای منطقهای عربستان و ایران روز جمعه اعلام کردند که در توافقی با میانجیگری چین، روابط دیپلماتیک کامل خود را احیا میکنند، اقدامی که میتواند تنشها را در منطقه کاهش دهد و بر نفوذ فزاینده چین در خلیجفارس تأکید کند.
این توافق راه را برای عربستان و ایران هموار میکند تا سفارتها و نمایندگیهای دیپلماتیک خود را ظرف دو ماه آینده بازگشایی کنند.
همچنین توافقنامههای همکاری امنیتی و تجارت و سرمایهگذاری را احیا میکند.
علاوه بر این، دو کشور در بیانیه مشترک خود بر «احترام به حاکمیت دولتها» و «عدممداخله در امور داخلی کشورها» تأکید کردند و این زبان بر نگرانیهای عربستان در مورد سپاه پاسداران، نیرویی در سایه که بر شبههنظامیان فرقهای شیعه نظارت میکند، تأکید کردند.
کاخ سفید اعلام کرد که سعودیها، آمریکا را در جریان مذاکرات قرار داده و از هرگونه اقدامی که تنشها در منطقه را کاهش دهد، استقبال میکند.
کشورهای غربآسیا و دبیر کل سازمان ملل نیز به این خبر واکنش مثبت نشان دادند.
این توافق هفت سال پس از آن صورت میگیرد که روابط بین گروههای سنگین منطقه پس از غارت سفارت عربستان در تهران توسط معترضان ایرانی خشمگین از اعدام دستهجمعی 47 نفر در عربستان، قطع شد.
در میان کسانی که در سال 2016 اعدام شدند، روحانی شیعه سعودی، شیخ نمر، یک شخصیت برجسته بود که رهبری تظاهرات علیه دولت را بر عهده داشت و خواستار حقوق بیشتر برای اقلیت بزرگ شیعه در پادشاهی تحت رهبری مسلمانان سنی بود.
این توافق میتواند تنشهایی را که بهطور چشمگیری افزایش یافته بود، کاهش دهد و به حمله موشکی و پهپادی خیرهکننده به تأسیسات نفتی عربستان در سال 2019 منجر شد.
این حمله منجر به تعلیق بیش از 5 درصد از تولید روزانه نفت خام جهان شد. آمریکا و عربستان، ایران را به حمایت مالی از این حمله متهم کردند، ادعایی که ایران آن را رد کرد.
تا سال 2021، عربستان و ایران شروع به مشارکت در مذاکرات مستقیم در سطح پایینتر، به میزبانی عراق و بعداً عمان کردند. این توافق این گفتوگو را ارتقا میدهد تا وزرای خارجه دو کشور بتوانند با یکدیگر دیدار کنند.
در یمن، عربستان بهدنبال آتشبس دائمی و راهی برای خروج از جنگ سالها علیه شبههنظامیان حوثی تحت حمایت ایران است.
از سرگیری روابط با ایران میتواند ارسال سلاح به حوثیها را کاهش دهد و به کاهش جنگ در یمن کمک کند.
بهبود روابط بین عربستان و ایران میتواند بر جنگ داخلی طولانیمدت در سوریه تأثیر بگذارد.
پادشاهی سعودی مدتهاست که از گروههای سنی که علیه دولت بشار اسد که خود از سوی ایران و روسیه حمایت میشود، حمایت میکند.
این جنگ در بخشهای وسیعی از سوریه به بنبست رسیده است؛ زیرا کشورهای عربی بیشتری بهدنبال برقراری مجدد روابط با نظام آن هستند.
این توافق همچنین میتواند تنشهای فرقهای را در بخشهایی از غربآسیا و تا جنوب آسیا کاهش دهد.
ایران و عربستان از زمان انقلاب 1979 ایران که روحانیون شیعه تندرو را به قدرت رساند، برای رهبری جهان اسلام با یکدیگر رقابت کردهاند.
در سالهای اخیر، عربستان نفوذ روحانیون سنی فوق محافظهکار را به نفع اصلاحات اجتماعی ولیعهد محمد بن سلمان محدود کرده است.
با این حال، این پادشاهی همچنان به اعدام معترضان شیعه که گفته میشود متهم به خشونت شدهاند، ادامه میدهد و کنترل مقدسترین مکان اسلام در مکه را حفظ میکند و به آن قدرت مذهبی میدهد.
نقش چین در این توافق با اعلام این توافق در روز جمعه از پکن و پس از چهار روز مذاکرات بین مقامات ایرانی و سعودی در آنجا مشخص شد.
چین توانست این نقش را ایفا کند زیرا بهرغم تحریمهای آمریکا علیه ایران، روابط خود را با هر دو کشور حفظ کرده و از هر دو کشور عضو اوپک نفت میخرد.
رئیسجمهور ایران اخیراً به چین سفر کرده است. چین همچنین روابط قوی با عربستان بهعنوان بزرگترین خریدار نفت خود دارد.
شی جین پینگ در ماه دسامبر در سفری بلندپایه که جاهطلبیهای پکن برای گسترش نفوذ خود در خلیجفارس را به نمایش گذاشت، به گرمی در این پادشاهی پذیرایی شد، منطقهای که بهطور سنتی بهعنوان یک شریک امنیتی نزدیک آمریکا دیده میشود.
عربستان روابط خود را با روسیه حفظ میکند، اما وزیر خارجه این پادشاهی اخیراً از کییف پایتخت اوکراین بازدید کرد و پادشاهی متعهد شد 400 میلیون دلار کمک بشردوستانه به آنجا بدهد.
این پادشاهی بهرغم تنشها در روابط دوجانبه بر سر نگرانیهای حقوق بشر در عربستان و نگرانیهای طولانیمدت کشورهای عربی خلیجفارس در مورد تعهد آمریکا به امنیت خود، بهشدت به آمریکا برای دفاع و تسلیحات خود متکی است.
نگرانی مشترک در مورد ایران و این احساس در میان کشورهای عربی خلیجفارس مبنی بر اینکه آمریکا یک شریک امنیتی غیرقابل اعتماد است، کشورهایی مانند امارات و بحرین را به رسمیت بخشیدن به روابط با اسرائیل واداشت.
«جان کربی» -سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید- گفت که آمریکا همچنان به نظارت چین ادامه میدهد در حالی که آنها تلاش میکنند به نفع خودخواهانه خود در نقاط دیگر جهان نفوذ و جای پای خود را به دست آورند؛
اما او گفت که دولت بدون توجه به انگیزه یا چه کسی بر سر میز مذاکره نشسته است، از توافق استقبال میکند، بهویژه اگر این توافق بتواند پایدار بماند و به پایان جنگ در یمن منجر شود.