به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه ورلد پالیتیکس ریویو در یادداشت خود نوشت: ایران و ترکیه دارای سابقه رقابت عمیقی هستند که به قرن‌ها قبل از قرون‌وسطی بازمی‌گردد، زمانی که آن‌ها درگیر یک سری جنگ‌های توسعه‌طلبانه در غرب‌آسیا بودند.
امروزه رقابت آن‌ها ظریف‌تر است، اما با این وجود به‌طور فزاینده‌ای مناطق بیشتری را پوشش می‌دهند. یکی از این مناطق اختلاف بین این دو، قفقاز جنوبی است.
پس از جنگ قره‌باغ کوهستانی بین آذربایجان و ارمنستان در سال 2020، آنکارا موقعیت خود را در قفقاز جنوبی به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است.
پهپادهای ساخت ترکیه پیشتاز موفقیت‌های آذربایجان در میدان نبرد بودند، در حالی که اطلاعات ارتش ترکیه نیز به همین ترتیب تعیین‌کننده بود.
نفوذ بیشتر در آذربایجان، دریچه‌ای را برای آنکارا فراهم می‌کند تا دامنه خود را فراتر از قفقاز، به سمت دریای خزر و بیشتر به آسیای میانه، به‌ویژه ترکمنستان، گسترش دهد.
اردوغان اخیراً از قزاقستان و ازبکستان بازدید کرد و معاهدات همکاری اقتصادی جدیدی را برای تقویت روابط امضا کرد.
ایران اکنون این چشم‌انداز را می‌بیند که کشورهای همسو با ترکیه به‌عنوان یک اتحاد قدرتمند در امتداد مرزهای شمالی خود ظاهر شدند.
برخی در جمهوری اسلامی این را نگران‌کننده می‌دانند، به‌ویژه از آنجایی که نفوذ فزاینده ترکیه ممکن است به نفع غرب تلقی شود.
به هر حال ترکیه یکی از اعضای ناتو است، اما در مواقعی برای خود ائتلاف مشکل‌ساز است. همین امر در مورد نزدیکی اخیر ترکیه با اسرائیل نیز صدق می‌کند.
رفتار اجباری آذربایجان در قبال ارمنستان نیز برای ایران مشکل‌ساز است. ارمنستان که در جنگ 2020 به‌شدت شکست خورد، به‌سادگی قادر به مقاومت در برابر قدرت نظامی آذربایجان نیست. اگرچه مذاکرات صلح بین دو کشور در حال انجام است، اما روابط پرتنش، خطری واقعی برای ایران به همراه دارد.
این امر عملاً تنها دسترسی ایران به قفقاز جنوبی را مسدود می‌کند که در حال حاضر عاری از نفوذ ترک‌ها است و تهران را به‌طور فزاینده‌ای به حسن نیت آنکارا و باکو برای مسیرهای حمل و نقل به ارمنستان متکی می‌کند و احتمالاً امیدهای ایران برای ساخت کریدور رو به جلو به گرجستان را نیز وابسته خواهد کرد.
ایران آشکارا به‌دنبال متعادل کردن محور جسورتر ترکیه-آذربایجان با جانب‌داری از ارمنستان است؛ اما در حالی که محاسبات ژئوپلیتیکی پشت این تصمیم است، ایران هنوز هم از نظر اقتصادی و نظامی از ترکیه بسیار عقب‌تر است.
در این راستا، ایران یک شریک طبیعی در روسیه پیدا می‌کند که به همین ترتیب نگران جاه‌طلبی‌های رو به گسترش آنکارا در قفقاز است.
مسکو به‌طور فزاینده‌ای از فشار ترکیه برای عادی‌سازی روابط با ارمنستان (متحد دیرینه روسیه) و همچنین ارائه حمایت نظامی از گرجستان و آذربایجان و آغاز حملات دیپلماتیک در آسیای میانه، عصبانی شده است.
برای کرملین، تلاش‌های ترکیه برای پیش‌بینی قدرت، عامل دیگری است که همکاری عمیق‌تر با جمهوری اسلامی را پیش می‌برد.
ترکیه و ایران در حال حاضر اساساً درگیر یک رقابت نیابتی در قفقاز جنوبی هستند و ایران در مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره‌باغ کوهستانی در واکنش به تعمیق روابط آنکارا با باکو، تغییر موضع داده است.
آنکارا و تهران، تجربه مدیریت اختلافات خود در سوریه و همچنین در امتداد مرز مشترک خود را دارند که با بی‌ثباتی عمومی مواجه است. با این حال، می‌توان انتظار داشت که رقابت بی‌صدا در قفقاز جنوبی تشدید شود، به‌ویژه با افزایش قدرت ترکیه در منطقه نسبت به ایران که از نظر اقتصادی ضعیف است.