به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه ارواسیانت در مقاله خود به‌قلم «ارشالوئیس مقدسیان» نوشت:دلارزدایی تدریجی تجارت مدت‌هاست که در دستور کار اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه بوده است که ارمنستان در سال 2013 به آن ملحق شد، اما تحریم‌ها علیه مسکو به دلیل جنگ اوکراین باعث تغییر فوری شد.
صادرات ارمنستان به روسیه در حال رونق است، اما تولیدکنندگان این کشور سودی نمی‌برند.
عوامل اقتصادی ناشی از جنگ اوکراین، ارمنستان را بیش‌ازپیش به شریک و حامی استراتژیک دیرینه خود، روسیه، محدود کرده است.
تجارت ارمنستان با روسیه در سال ۲۰۲۲ تقریباً دو برابر شد، اما این رشد عمدتاً صادرات مجدد بود که به دلیل تحریم‌های غرب علیه مسکو ضروری بود. ب
نابراین، تولیدکنندگان ارمنی سود کمی از افزایش گردش مالی می‌برند و در عوض با عدم اطمینان رو به رشد روبرو هستند، زیرا تجارت با ارز ضعیف و ناپایدار روسیه انجام می‌شود.
این روند تلاش‌های محتاطانه ارمنستان برای کاهش وابستگی سیاسی و امنیتی خود به روسیه و ایجاد روابط قوی‌تر با غرب را تهدید می‌کند.
تجارت روبل به صادرکنندگان ارمنستان آسیب می‌زند
به گفته «واهان کروبیان» -وزیر اقتصاد ارمنستان- این کشور و روسیه از روز ۱۶ مارس فقط از روبل در تجارت متقابل استفاده می‌کنند و دلار و یورو را کنار گذاشته‌اند.
بانک مرکزی ارمنستان رسماً از این اقدام استقبال کرده است. سرویس مطبوعاتی این بانک به اوراسیانت گفت: اجرای تجارت بدون واسطه‌گری ارزهای کشورهای ثالث مثبت است، زیرا شرکای تجاری و کارآفرینان را در برابر خطرات ناشی از نوسانات نرخ ارز کشورهای ثالث محافظت می‌کند. تجارت فقط روبلی مستلزم برخی خطرات است.
«واردان آرامیان» -وزیر دارایی سابق ارمنستان- و مشاور فعلی مدیریت دارایی عمومی، به اوراسیانت گفت که این خطرات برای صادرکنندگان ارمنی قابل‌توجه است.
به این دلیل که روبل از زمان شروع جنگ نوسان داشته است و اخیراً در یک مسیر نزولی در برابر درام ارمنستان قرارگرفته است.
به‌عنوان یک قاعده، افزایش ارزش پول ملی برای صادرات یک کشور مضر است. و صادرکنندگان ارمنستان در سال گذشته به دلیل افزایش قیمت درام در برابر دلار دچار مشکل شده‌اند.
(جالب است که کاهش ارزش دلار تا حد زیادی ناشی از هجوم دلار از سوی روس‌ها به سمت ارمنستان در بحبوحه جنگ و تحریم‌ها بوده است.)
واهه گازاریان بیش از ۲۰ سال است که شرکت نویان را که نوشابه، مربا و کنسرو تولید می‌کند، اداره می‌کند.
روسیه بزرگ‌ترین بازار صادراتی شرکت او است. او از انتقال به روبل خوشحال نیست و قصد دارد اقداماتی را برای محافظت در برابر اثرات آن انجام دهد.
او به اوراسیا نت گفت: مطمئناً ناراحتی ایجاد می‌کند. درهرصورت هزینه‌های ما وابسته به دلار است. ما بخشی از مواد اولیه را به دلار می‌خریم، وام‌های بلندمدت را به دلار می‌گیریم، بنابراین دلار همچنان پشت معاملات ما قرار دارد.
گذار به معاملات روبل و تضعیف موازی پول روسیه در اوج همکاری اقتصادی بین ارمنستان و روسیه است.
سال گذشته، سهم روسیه در گردش تجاری ارمنستان تقریباً دو برابر شد و به بیش از ۵ میلیارد دلار رسید که ۳۵ درصد از کل است. روسیه همچنین بازار اصلی صادرات ارمنستان است. 45 درصد صادرات ارمنستان به روسیه می‌رود.
این رشد نتیجه خروج مشاغل غربی از بازار روسیه است. اما درحالی‌که برخی از تأمین‌کنندگان ارمنی توانسته‌اند تجارت خود را در روسیه گسترش دهند، این روزها بیشتر صادرات ارمنستان به روسیه درواقع صادرات مجدد کالا از کشورهای غربی است.
«آرامیان»وزیر اسبق دارایی، گفت که اگرچه ارقام دقیقی برای صادرات مجدد وجود ندارد، اما واضح است که رشد حداقلی در تولید ارمنستان با دو برابر شدن صادرات تناسبی ندارد.
در سال ۲۰۲۲ و دو ماه اول سال ۲۰۲۳، طبق داده‌های رسمی، صادرات از ارمنستان به روسیه دو تا سه برابر افزایش یافته است. درعین‌حال، کشاورزی و صنعت، رشد بسیار ملایمی 5/0 درصد و ۸ درصد دارند.
قازاریان از شرکت مواد غذایی نویان یکی دیگر از صادرکنندگانی است که منفعتی از مبادلات ارزی درام و روبل نمی‌بیند. وی گفت: در شرایط فعلی توسعه کسب‌وکار بسیار دشوار است. مشکل اصلی ما نرخ ارز درام ارمنستان است که از سال گذشته برای کمک به دولت به‌شدت افزایش‌یافته است.
پیامدهای سیاسی
افزایش وابستگی اقتصادی به روسیه همچنین خطرات سیاسی برای ارمنستان ایجاد می‌کند که اخیراً به‌دنبال روابط نزدیک‌تر با غرب، به‌ویژه اتحادیه اروپا بوده است.
مسکو نیز قبلاً تمایل خود را برای مجازات اقتصادی ارمنستان به خاطر اهداف سیاسی نشان داده است.
پس از حرکت ارمنستان به سمت تصویب اساسنامه رم، دادگاه کیفری بین‌المللی، که اخیراً حکم بازداشت ولادیمیر پوتین را صادر کرده است، روسیه نسبت به پیامدهای بسیار منفی برای تعامل با دیوان کیفری بین‌المللی هشدار داد.
چند روز بعد، سازمان تنظیم‌کننده کشاورزی روسیه، واردات لبنیات از ارمنستان را به دلیل نگرانی‌های ایمنی به حالت تعلیق درآورد. این ممنوعیت خاص صاحبان محصولات لبنی ارمنستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تنها نشانه‌ای از دردی است که روسیه می‌تواند از نظر تئوری تحمیل کند.
این کشور علاوه بر اینکه بازار اصلی کالاهای ارمنستانی است، تأمین‌کننده انحصاری گاز و سایر منابع انرژی از جمله سوخت هسته‌ای برای نیروگاه هسته‌ای متسامور است که ۴۰ درصد تولید برق داخلی را تأمین می‌کند.
همچنین هزاران کارگر مهاجر ارمنی در روسیه زندگی می‌کنند. روسیه ۷۰ درصد از انتقال پول از خارج به ارمنستان را به خود اختصاص داده است که در سال گذشته به رکورد ۳٫۵ میلیارد دلار رسید.
«آرمن کتویان» اقتصاددان از جمله افرادی است که می‌گوید ارمنستان باید وابستگی خود به روسیه را کاهش دهد وگرنه با هزینه‌های سیاسی مواجه خواهد شد.
وی افزود: چنین افزایشی در وابستگی اقتصادی که در یک سال گذشته شاهد آن بوده‌ایم، نمی‌تواند بر سیاست و حاکمیت یک کشور تأثیری نداشته باشد.
کتویان در مصاحبه‌ای گفت: سخت کار کنید، جایگزین ایجاد کنید و بازارهای دیگری را برای محصولات نهایی ارمنستان باز کنید.