کرملین سالهاست که تلاش میکند تا جایگاه ژئوپلیتیک خود را در منطقه توسعه دهد و به نظر میرسد که به بهای ناکامی آمریکا، وضعیت منطقهای خود را تقویت خواهد نمود. واقعیت این است که حضور آمریکا و ناتو در آسیای میانه، حداقل به اندازه تهدیدات طالبان مسکو را نگران کرده و حمایت پوتین از تلاشهای آمریکا در افغانستان مشروط بوده است. با این حال، خروج آمریکا موضوعات جدیتری را در مورد پیامدهای امنیتی که این اتفاق برای روسیه، آسیای میانه و فراتر از آن به همراه دارد، مطرح میکند.
موقعیت قویتر در آسیای میانه
روسیه همچنان ضامن اصلی برقراری امنیت در آسیای میانه است. علاوه بر این، در سالهای اخیر، مسکو موقعیت خود را در منطقه تقویت کرده است. کرملین رزمایشهای امنیتی منطقهای را به صورت دوجانبه و از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی افزایش داده است. مسکو همچنان بزرگترین تأمین کننده تسلیحات در منطقه است.
پایگاه نظامی 201 مستقر در تاجیکستان که مسکو در آن حدود 7 هزار سرباز دارد، یکی از مهمترین پایگاههای روسیه در خارج از کشور است.
مطمئناً چین نیز در سالهای اخیر رد پای اقتصادی خود را تقویت نموده و فروش تسلیحات را در آسیای میانه افزایش داده است، مشارکتی که به احتمال زیاد بیشتر خواهد شد. پکن نیز مانند مسکو میخواهد نفوذ آمریکا در آسیای میانه را محدود کند.
حداقل در کوتاه مدت، به نظر میرسد مسکو میتواند منطقه را کنترل نموده و شاید بیشتر با پکن همکاری کند. این که روسیه مانند چین سفارت خود را در افغانستان باز نگه داشته، نشان میدهد که پوتین در مورد موقعیت روسیه تا حدی احساس امنیت کرده است.
کنترل جریان پناهندگان
با توجه به وضعیت امنیتی روسیه در آسیای میانه، به احتمال زیاد حداقل در آینده نزدیک پوتین میتواند کشورهای این منطقه را تحت فشار قرار دهد تا حتی در صورت افزایش جریان پناهجویان غیرقانونی، تعداد پناهندگان خود را محدود کنند. سپس مسئله مهاجرت به روسیه مطرح است.
اگر کشورهای آسیای میانه بسیاری از مهاجران افغان را بپذیرند، ممکن است به عنوان کارگران مهاجر راهی روسیه شوند. از یک سو، این دولتها ممکن است از مهاجرت مهاجران افغان به روسیه برای کار استقبال کنند. از سوی دیگر، اگر افغانها برای کار در روسیه با کشورهای آسیای میانه رقابت کنند، این امر میتواند فشار اقتصادی را برای کشورهای این منطقه ایجاد کند.
تعامل با طالبان
به نظر میرسد بزرگترین مسئله حال حاضر، تعامل مسکو با طالبان است. از آنجا که مسکو سفارت خود را در کابل باز نگه میدارد، احتمالاً مقامات روسی فرصت بیشتری برای تعامل با طالبان خواهند داشت. حقیقت این است که پیامدهای خروج آمریکا بسیار فراتر از افغانستان و آسیای میانه است و به احتمال زیاد به غرب آسیا و شاخ آفریقا خواهد رسید.
تنها زمان، تأثیر این موضوع را در بلندمدت نشان میدهد که احتمالاً ناخوشایند خواهد بود، زیرا دشمنان و متحدان آمریکا از خروج این کشور نتیجه میگیرند که مزایای تجدیدنظرطلبی در نظم مبتنی بر قوانین غربی و همچنین تروریسم، از هزینهها بیشتر است. بنابراین، این وضعیت برای مسکو هم مشکلات و هم فرصتهایی را ایجاد میکند.
با بدتر شدن اوضاع امنیتی، مسکو احتمالاً فشار خواهد آورد تا مسئولیت را به طور گستردهتری بر عهده آمریکا و غرب بگذارد. باراک اوباما در سال 2014 دریافت که باید نیروهای آمریکایی را به غرب آسیا بازگرداند، زیرا داعش در سراسر سوریه و عراق گسترش یافت. ممکن است آمریکا مجبور باشد قبل از این که اوضاع بدتر شود، به افغانستان بازگردد.