بهگزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه واشنگتن تایمز در مقالهای بهقلم «بن ولفگانگ» نوشت: فشار جهانی برای محدود کردن برنامه هستهای جمهوری اسلامی، وارد قلمرو ناشناختهای شده است، زیرا آمریکا و متحدانش نشان میدهند که مذاکرات با تهران کاملاً بیفایده بوده و مشخص نیست.
آیا دولت بایدن نقشه دوم قابل قبولی برای جلوگیری از دستیابی حکومت دینی ایران به یک بمب هستهای دارد یا خیر؛ توافقی که قرار بود از آن جلوگیری کند.
مذاکرات چندجانبه پرمخاطره با تعمیق روابط دیپلماتیک و نظامی تهران با مسکو، شکست خورده و این نگرانی را به وجود آورده که کرملین در ازای دریافت پهپادها و موشکهای بیشتر برای جنگ روسیه در اوکراین کمک مخفیانهای به برنامه هستهای ایران ارائه دهد.
تحلیلگران میگویند مشخص شده است که ایران، حداقل درحال حاضر، عملاً دیپلماسی با غرب را رها کرده و تصمیم گرفته که همسویی با «ولادیمیر پوتین» -رئیسجمهور روسیه- منفعت بیشتری نسبت به ادامه مسیر گفتوگو با آمریکا و اروپا دارد.
این مذاکرات با هدف احیای برنامه جامع اقدام مشترک دوره اوباما انجام شد که برنامه هستهای ایران را در ازای کاهش تحریمهای اقتصادی محدود میکرد.
از بین رفتن این گفتگوها، همراه با تعمیق مشارکت نظامی تهران با مسکو، سیاست آمریکا در قبال ایران را به سمت بلاتکلیفی کشانده است.
ترامپ در سال 2018 این توافق را رد کرد و دولت بایدن و دیگر قدرتهای جهانی که برای احیای آن تلاش میکنند، مکرراً در میز مذاکره با ایران ناامید شدهاند.
منتقدان میگویند که بسیاری از مذاکرهکنندگان لیبرال ارشد در دولت بایدن، از جمله رابرت مالی، فرستاده ویژه وزارت امور خارجه، به قدری متعهد به احیای توافق هستهای هستند که به جایگزینی فکر نکردهاند.
آنها همچنین معتقدند هیچ راه آسانی برای مقابله با دولتی در تهران که بهطور فزایندهای برای رهایی از تحریمهای اقتصادی بیتابی میکند و با غرب و شهروندان خود رفتار خصمانه دارد، وجود ندارد.
اگر ایرانیها علاقه زیادی به احیای توافق هستهای داشتند، نباید آن پهپادها را به روسیه میفرستادند.
درحال حاضر، مقامات اروپایی که برای احیای توافق لابی کردهاند، پیشبینی بدی ارائه میدهند. «بیژن جیر سرایی» که حزب لیبرال دموکرات آزاد او بخشی از دولت ائتلافی جدید آلمان است، در این ماه به چندین خبرگزاری گفت که توافق هستهای ایران «آیندهای ندارد و با واقعیت نیز همخوانی ندارد».
مقامات انگلیسی و فرانسوی اواخر ماه گذشته گفتند که فروش پهپادهای ایران به روسیه نقض مستقیم مفاد توافقنامه است، به این معنی که اروپا میتواند تحریمهای اقتصادی خود را علیه ایران بازگرداند. چنین اقدامی احتمال دیپلماسی را کاهش میدهد.
رابرت مالی به سیانان گفت که توافق هستهای ایران «حتی در دستور کار هم نیست».
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «این موضعی نیست که بر آن متمرکز باشیم، زیرا هیچ اقدامی صورت نمیگیرد».
وی در سخنرانی این ماه در یک رویداد بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، از عملکرد دولت بایدن در مورد سیاست جمهوری اسلامی دفاع کرد. حامیان برجام گفتند که این توافق هرگز قصد عقبنشینی از همه سیاستهای خصمانه ایران در منطقه را نداشته است، بلکه هدف آن حذف ترس موجود از ساخت بمب توسط ایران و یک رقابت احتمالی تسلیحات هستهای در منطقه غرب آسیا است تا بتوان به مشکلات دیگر رسیدگی کرد.
مالی گفت زمانی که شبههنظامیان نیابتی ایران نیروهای آمریکایی را در منطقه هدف قرار دادند، ایالات متحده تحریمها را اعمال کرد و اقدامات تنبیهی دیگری انجام داد.
پرسشها درباره روابط نزدیکتر ایران و روسیه و اینکه چگونه میتوانند چشمانداز امنیت جهانی را تغییر دهند، در حال افزایش است.
روسیه بهشدت به پهپادهای شاهد ساخت ایران برای حملات به زیرساختهای اوکراینی متکی است و مطمئناً تهران در ازای آن چیزی میخواهد.
«ابراهیم رئیسی» -رئیسجمهور تندرو ایران- روز چهارشنبه در دیدار با «نیکلای پاتروشف» -دبیر شورای امنیت روسیه- در تهران برای گفتوگو درباره همکاریهای اقتصادی و استراتژیک دوجانبه، همین موضوع را متذکر شد.
وی به میهمان روس خود گفت: «همکاری کشورهای مستقل قاطعترین پاسخ به تحریمها و سیاست بیثباتسازی آمریکا و متحدانش است».
اکثر تحلیلگران موافقند که کمک به ایران برای ساخت سلاح هستهای به نفع مسکو نیست.
روسیه به همراه آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و چین توافق اولیه را امضا کرد و رهبران کرملین علناً در مقابل سیاست جلوگیری از دستیابی تهران به بمب هستهای ایستادگی میکنند. با این حال، متخصصان امنیت ملی نگران هستند.
در مورد فروش پهپادها به روسیه، این موضوعی است که ایرانیها سالها قبل از جنگ اوکراین درباره آن صحبت کردهاند.
شاید جورج دبلیو بوش در مورد محور شرارت چندان اشتباه نکرده است. او فقط در مورد عدم گنجاندن روسیه در آن اشتباه کرد.