بهگزارش مرکز مطالعات سورین، شبکه تلویزیون دنیا نیوز در یادداشت تازه خود نوشت: آمریکا تحت ریاست جمهوری جو بایدن مذاکرات غیر مستقیم با ایران را روز دوشنبه در وین از سر میگیرد اما خوشبینی در مورد امکان نجات توافق هستهای ایران نسبت به بهار خیلی کمتر شده است.
اگر مذاکرات شکست بخورد، گزینههایش برای ممانعت از دستیابی تهران به بمب هستهای نیز محدود هستند.
راهاندازی توافق 2015
دونالد ترامپ به عنوان در سال 2018 از این توافق بینالمللی خارج شد و تحریمهای آمریکا را دوباره وضع کرد. این تحریمها بر مبنای آن توافق لغو شده بودند.
جمهوری اسلامی در واکنش به آن بسیاری از محدودیتهای برنامه هستهای خود را کنار گذاشت.
بایدن گفته که میخواهد به این توافق بازگردد در صورتی که ایران نیز شروط اصلی آن را از سر بگیرد. این توافق در 2015 و در زمان رییس جمهور وقت باراک اوباما مورد مذاکره قرار گرفت و بایدن در آن موقع معاون رییس جمهور بود.
مذاکرات غیر مستقیم روز دوشنبه در وین از سر گرفته میشود در حالی که وقفه پنج ماههای توسط ایران ایجاد شده بود.
یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفت که «هنوز فرصتی برای رسیدن سریع به یک تفاهم و اجرای آن هست.»
اما نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، «راب مالی» گفته که رویکرد ایران «برای مذاکرات رویکردی خوشیمن نیست.»
واشنگتن این کشور خاورمیانهای را متهم میکند که پای خود را در یک کفش کرده و مطالبات «افراطی»اش را بیشتر میکند در حالی که با پیشرفتهایش به ساخت یک بمب بسیار نزدیک شده است.
مالی هشدار داد؛ اگر مذاکرات از سر گرفته شود و آمریکا خیلی زود دریابد که ایران فقط به دنبال خرید وقت برای سرعت بخشیدن به پیشرفتهای هستهایاش است، آنگاه واشنگتن «بیکار نخواهد نشست.»
او گفت: «ما در پی دیگر اقدامات دیپلماتیک و غیره خواهیم بود تا به جاهطلبیهای هستهای ایران رسیدگی شود.»
یکی از گزینههای ذکر شده دیپلماتیک امکان یک توافق کوتاه مدت است.
«کلسی دونپورت» -رییس سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات- به خبرگزاری فرانسه گفت: «دولت بایدن میتواند به یک توافق کوتاهمدت توجه کند، توافق محدودی که برخی از فعالیتها حساس و مهم مرتبط به اشاعه در ایران کنار گذاشته میشوند و در ازای آن، برخی از تحریمهای کماهمیتتر برداشته میشوند.»
هدف خرید زمان است زیرا تهران نسبت به قبل به بمب هستهای خیلی نزدیک شده است.
اما خطر چنین اقدامی برانگیخته شدن سر و صداها در واشنگتن است. کسانی در میان جمهوریخواهان و حتی برخی از افراد در حزب دموکرات بایدن هستند که این اقدام را امتیازی بسیار سخاوتمندانه به ایران میدانند.
به نظر «سوزان دی ماجیو» -پژوهشگر اندیشکده کارنگی- «گزینههای ورای احیای این توافق چندان عالی نیستند.»
او روز جمعه و در جریان تبادل نظر با خبرنگاران گفت: «اگر نقشه بهتری وجود میداشت، ما باید آن را تا حالا میشنیدیم.»
یکی از احتمالات افزایش تحریمهای اقتصادی است هر چند که دولت دموکرات رویکرد «فشار حداکثری» دوره ترامپ را همچنان شکست خورده میداند.
اقدامات تنبیهی چین را نیز مورد هدف قرار میدهد که به خرید نفت از ایران علی رغم تحریم آمریکا ادامه میدهد اما بعید است که پکن موضع خود را تغییر دهد.
تندروهای آمریکا مخالف توافق 2015 هستند و بسیاری از آنها به خصوص در میان محافظهکاران میگویند که واشنگتن باید بدون صبر کردن در مورد نتیجه مذاکرات وین، به افزایش فشارهای اقتصادی، دیپلماتیک و حتی نظامی ادامه دهد.
دولت بایدن از سوی مخالفان متهم به ضعف شده بود و به این خاطر، رویکرد سختگیرانهتری را از اکتبر در پیش گرفت و هشدار داد که «گزینههای دیگری» غیر از دیپلماسی روی میز هستند تا مانع از دستیابی ایران به قدرت هستهای بشود.
کاخ سفید مشخص نکرده این گزینهها چه چیزی هستند هر چند که آشکارا به گزینه احتمالی نظامی اشاره کرده است.
با این حال، دیپلمات سابق آمریکا دنیس راس در یک یادداشت آزاد گفت که اشارههای «مداوم» به «دیگر گزینهها» کافی نیست زیرا «تهران آمریکا را دیگر جدی نمیگیرد.»
این نوشته در 27 اکتبر منتشر شد و او نوشت: «اگر دولت بایدن امیدوار به پیشرفتی در خصوص هستهای است، باید دوباره چشماندازی از تشدید تنش نظامی را روی میز بگذارد.»
اسرائیل(رژیم صهیونیستی) به نوبه خود از احتمال این گزینه استقبال کرده است.
اما به نظر دی ماجیو، نیروی نظامی «در نهایت مشکل را حل نخواهد کرد.»
او هشدار داد: «در واقع، سابقه کار نشان میدهد که ایران آماده است تا فشار را با فشار پاسخ دهد.»
«گامهای ستیزهجویانهتر ورای تحریمها از جمله خرابکاری بیشتر در برنامه هستهای ایران، خطر اشتباه در محاسبات، اشتباهات یا تشدید تنش را بیشتر میکند که نمیتوان آنها را مدیریت کرد و میتواند بالقوه جرقهای برای درگیری خشونتبار باشد.»