بهگزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه بلومبرگ در مقاله تازه خود بهقلم «کورتنی مک براید» نوشت: جو بایدن، در سال 2021 به قدرت رسید و متعهد شد که برای بازگشت آمریکا به دوران دیپلماسی با ایران تلاش کند.
پس از چهار سال از کارزار «فشار حداکثری» گذشته آمریکا، دورهای از تشدید تنشها را بین این دو کشور، ایران و آمریکا ایجاد کرد.
تلاشهای اولیه برای بازگرداندن این دو کشور به پایبندی به توافق بینالمللی 2015 که بر اساس آن ایران موافقت کرد فعالیت هستهای خود را در ازای رهایی از تحریمهای اقتصادی اعمالشده توسط کشورهایی که نگران تلاش برای تولید بمب هستهای هستند، محدود کند، شکست خورد.
اخیراً، آمریکا و ایران بیسر و صدا بر روی دیپلماسی خود کار کردهاند تا به تفاهماتی در مورد یک سری مسائل از جمله تواناییهای هستهای ایران برسند که تنشها را بین خودشان و دشمنانشان کاهش دهد.
ایران و آمریکا از طریق واسطههایی از جمله عمان و قطر، در حال کار بر روی تبادل زندانیان سیاسی اسیر در ایران هستند که به حبس خانگی منتقل شدند؛
و آمریکا موافقت کرده است که انتقال 6 میلیارد دلار از داراییهای مسدودشده در کرهجنوبی را به ایران برای استفاده در اموری و مواردی مانند دارو و کالاهای بشردوستانه تسهیل کند.
ایران در حال حاضر بیشتر از یک دهه اخیر، به چین نفت میفروشد و بهنظر میرسد تا حد زیادی به این دلیل است که آمریکا در تلاش است تا با پایین نگهداشتن قیمت نفت در بحبوحه تهاجم روسیه به اوکراین و تلاشهای عربستان برای محدود کردن عرضه آن، تمرکز خود را بر اجرای تحریمها کاهش دهد، اما اثر آن را همچنان به نوع دیگری نگه داشته باشد.
در حالی که احیای توافق هستهای سال 2015 روی میز نیست و خبری از برجام شنیده نمیشود، اما صحبت از محدود کردن غنیسازی هستهای ایران است که نگرانی مهمی برای آمریکا، اسرائیل و متحدانش است.
«دونالد ترامپ» -رئیسجمهور سابق آمریکا- با این استدلال که میتواند به توافق بهتری دست یابد، در سال 2018، آمریکا را از توافق هستهای خارج کرد و تحریمهایی را که بهعنوان بخشی از آن برداشته شده بود، دوباره علیه ایران اعمال کرد.
در ماه می 2019، آمریکا با اجازه دادن به معافیتهایی که به هشت دولت اجازه خرید نفت ایران را داده بود، فشار را افزایش داد؛
مانند سایر کارزارهای تحریمی، اهرم آمریکا به نقش مرکزی بانکهای آمریکایی و دلار آمریکا در اقتصاد جهانی بستگی دارد.
این فشارها بهجای اینکه منجر به مذاکره مجدد بر سر توافق هستهای شود، باعث شد که ایران بهتدریج از تعهدات خود تحت این توافق، بهویژه مفاد محدودکننده غنیسازی اورانیوم خود، دست بردارد.
اکنون تصور میشود که این کشور تنها به چند هفته دیگر نیاز دارد تا اورانیوم غنیشده کافی برای سوخت بمب هستهای تولید کند.
اگرچه تولید یک سلاح کارآمد میتواند بسیار بیشتر این مدت که در نظر داریم طول بکشد، اما همچنان وجود یک سلاح با کاربرد هستهای آن هم در دستان ایران میتواند بسیار خطرناک و یک تهدید در سطح جهانی بهخصوص برای همسایگان ایران باشد؛
با توجه به قدرت اکثر موشکهای بالستیک با توانایی حمل کلاهک هستهای، تمام کشورهای همسایه ایران بهخصوص اسرائیل در تیررس ایران قرار میگیرند.
ایران همچنین بهطور فزایندهای به آمریکا و متحدانش، عمدتاً از طریق راههای نیابتی و اقدامات مخفیانه، ضربه زده و همچنان در حال انجام این عملیاتهای مخرب است.
مقامات آمریکا و عربستان میگویند ایران پشت حملات ماه سپتامبر سال 2019 به دو کارخانه تولید نفت عربستان بود که بزرگترین اختلال در عرضه نفت عربستان را ایجاد کرد حمله روز 14 سپتامبر به دو تا از بزرگترین کارخانههای تولید نفت خام عربستان بود که موجی شوکآسا در بازارهای انرژی ایجاد کرد و بزرگترین جهش یک روزه قیمت نفت خام برنت را در تاریخ ثبت کرد.
از نظر حجم، برآورد این ویرانی چیزی حدود 5.7 میلیون بشکه در روز تولید بود که از دست رفت و عربستان بزرگترین اختلال ناگهانی در تاریخ را تجربه کرد.
این نشان میدهد که چگونه صنعت نفت که دائماً در لبه عدم اطمینان سیاسی و نشانههایی از ضعف در اقتصاد جهانی است، میتواند توسط یک رویداد محلی بهشدت تکان بخورد؛
آمریکا، ایران را مقصر حملات موجی به سمت کشتیهای کشورهای مختلف در خلیجفارس میداند. تهدید بالقوه و شدید ایران بخشی از انگیزه عربستان برای عادیسازی روابط دیپلماتیک با رقیب خود برای تسلط بر منطقه پس از یک وقفه هفتساله بود؛
عربستان با انجام این عادیسازی روابط سعی کرده تا با بهبود امنیت خود و منطقه و کاهش تنشهای نیابتی تا حد زیادی باعث ایمنسازی منطقه شود.
اختلاف بین دو کشور، ریشه در حمایت آمریکا از کودتای 1953، برای برکناری نخستوزیر ملیگرای ایران]محمد مصدق[ و روی کار آمدن مجدد پادشاه، شاه محمدرضا پهلوی که دلسوز غرب بود، است.
زمانی که انقلابیون اسلامی، شاه را مجبور به فرار به آمریکا کردند، شبههنظامیان، سفارت آمریکا در تهران را تصرف کردند و 52 آمریکایی را برای بیش از یک سال گروگان گرفتند و خواستار بازگشت شاه شدند.
آمریکا روابط خود را بعد از این اتفاق قطع کرد و شروع به اعمال تحریمهای خود علیه ایران کرد که در طول سالها بیش از پیش افزایش مییافت. آمریکا از سال 1984، ایران را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داده است.