به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن پالیسی در مقاله‌ای به‌قلم «آنچال وهرا» نوشت: متن بازنگری‌شده برجام با ایران تقریباً در ماه مارس و سپس بار دیگر در ماه آگوست مورد توافق قرار گرفت، اما اکنون به نظر نمی‌رسد کسی باور کند که اصلاً بتوان آن را نجات داد.
کارشناسان، وضعیت برجام را در بهترین حالت در کما و شاید در حال حاضر مرده توصیف می‌کنند. به‌رغم چندین دور مذاکرات در وین از سال 2021 و چندین پیشرفت نزدیک، آمریکا و ایران نتوانسته‌اند پیمانی را که مدت‌ها توسط حامیانش برای حفظ امنیت منطقه و بازدارندگی جمهوری اسلامی از ساخت بمب هسته‌ای حیاتی توصیف می‌شد، احیا کنند.
اگر برجام واقعاً مرده است، بعد چه می‌شود؟ ایران ممکن است در حال حاضر یک کشور آستانه هسته‌ای باشد و به‌زودی بتواند یک سلاح هسته‌ای تولید کند.
منطقه ممکن است با تشدید بازی‌های جاسوسی خطرناک بین ایران و اسرائیل(رژیم صهیونیستی)، وارد یک رقابت تسلیحاتی شود. حتی ممکن است یک رویارویی نظامی با آمریکا اتفاق بیفتد.
تهران قبلاً متهم شده بود که نیروهای نیابتی خود را برای حمله به دارایی‌های آمریکا در منطقه و هدف قرار دادن متحدان این کشور مستقر کرده است.
کارشناسان سیاست ایران می‌گویند در غیاب ادامه مذاکرات هسته‌ای، تهران می‌تواند شدت و فراوانی این حملات را افزایش دهد.
یک دیپلمات اروپایی که به شرط ناشناس ماندن با فارن پالیسی صحبت می‌کرد، گفت که انتظار دارد ایران سلاح هسته‌ای بسازد، یا حداقل آماده باشد که در صورت بی‌نتیجه ماندن تلاش‌ها برای احیای توافق، به سرعت آن را بسازد.
او از دفتر خود در بروکسل گفت: در پایان، من مداخله نظامی آمریکا را برای جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران می‌بینم.
گرانمایه از شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید: در جامعه اطلاعاتی آمریکا به طور گسترده‌ای این باور وجود ندارد که ایران قبلاً تصمیم به ساخت بمب گرفته است.
با این حال، بسیاری از کارشناسانی که با آن‌ها صحبت کردیم، گفتند که اگر برجام رسماً از هم پاشید، این احتمال به‌شدت افزایش می‌یابد. پایتخت‌های غربی قبلاً از نحوه واکنش ایران به خروج دولت ترامپ از توافق با نزدیک‌تر کردن غنی‌سازی اورانیوم خود به آستانه مورد نیاز برای ساخت بمب، متلاطم شده بودند.
جو بایدن گفته که آمریکا آماده است تا از زور علیه ایران به‌عنوان «آخرین چاره» استفاده کند؛ اما به جای دنبال کردن دور دیگری از فشار حداکثری یا یک جنگ تمام‌عیار.
برخی تحلیلگران بر این باورند که او رویکرد دیپلماتیک خلاقانه‌تری را ترجیح می‌دهد: سیاست مهار که در آن، غرب محدودیت‌هایی را برای اقدامات ایران در منطقه دیکته می‌کند.
به‌عنوان مثال، گروه بین‌المللی بحران پیشنهاد کرده است که در ازای رقیق کردن ذخایر اورانیوم موجود در 60 درصد از سوی ایران، آمریکا می‌تواند دارایی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور را تا حدی آزاد کند.
حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی به‌عنوان یک خواسته از سوی ایران در اوایل سال جاری مطرح شد، اگرچه این موضوع خارج از حیطه برجام است. گزارش‌های رسانه‌ای در ماه آگوست حاکی از آن بود که ایران این درخواست را کنار گذاشته است، اما منبع دیپلماتیک اروپایی گفت که این کشور همچنان اصرار دارد.
اخیراً، پس از استقرار پهپادهای ارسالی از سوی ایران به روسیه با تأثیر مخرب علیه اهداف غیرنظامی در اوکراین و پس از اعتراضات، هرگونه تمایل برای از سرگیری مذاکرات با ایران در واشنگتن و بروکسل کاهش یافته است.
مردم در داخل ایران از سوی باندهای پلیس ضد شورش و نیروهای امنیتی لباس شخصی با نیروی مرگبار مواجه شدند.
بن‌بست مذاکره همچنین از طریق ارزیابی مجدد اهرم‌های ایران و آمریکا در مذاکرات به وجود آمده است.
ایران معتقد است قدرت مذاکره‌اش از زمانی که جنگ اوکراین منجر به افزایش قیمت نفت شد، افزایش یافته است و احتمالاً غرب مستأصل، احتیاج بیشتری برای دادن امتیاز برای بازگرداندن نفت این کشور به بازار جهانی دارد.
در همین حال، آمریکا می‌خواهد منتظر بماند تا تأثیر اعتراضات ناشی از مرگ مهسا امینی 22 ساله را که به دلیل عدم رعایت حجاب خود دستگیر شده بود، بر ثبات نظام ایران ببیند.
برخی از تحلیلگران استدلال می‌کنند که اگر برجام احیا می‌شد و به نفع اقتصاد ایران بود، شاید این اعتراضات گسترده هرگز شعله‌ور نمی‌شد.
با این حال، ابراهیم رئیسی اشاره کرده است که برای انجام این توافق عجله‌ای ندارد. او در ماه سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: ما در بسیاری از موارد موفق شده‌ایم تحریم‌های آمریکا را خنثی کنیم.
سیاست فشار حداکثری شکست شرم آوری را متحمل شد. ما مستقل از هرگونه توافقی راه خود را پیدا کرده‌ایم و استوار ادامه خواهیم داد.
با این حال، آمریکا و شرکای آن اصرار دارند که بهترین پیشنهاد خود را روی میز قرار داده‌اند. فضا برای مذاکره تمام شده است و متن نهایی که همه طرف‌ها را در نظر می‌گیرد، روی میز است.
«پیتر استانو» -سخنگوی امور خارجی اتحادیه اروپا- به فارن پالیسی گفت: در همین حال، ایران به غنی‌سازی اورانیوم و اجتناب از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد.
وی گفت: زمان به نفع ما نیست و اکنون زمان تصمیم‌گیری سیاسی است.