به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن پالسی در یادداشت تازه خود به‌قلم «کالم لینچ» نوشت: دولت «جو بایدن» -رئیس‌جمهور آمریکا- مذاکرات قدرت‌های بزرگ جهانی را این هفته در وین آغاز کرد تا مشخص کند که آیا پیشرفت‌های مداوم در برنامه هستهای تهران، این توافق را به «جسدی که غیرقابل احیا باشد» تبدیل میکند، یا هنوز فرصتی برای نجات آن وجود دارد.
آمریکا هشتمین و آخرین دور مذاکرات را بهعنوان آخرین فرصت برای دستیابی به حل و فصل دیپلماتیک هستهای خود با ایران قرار داده است. یک مقام ارشد آمریکایی گفت که ایران تنها چند هفته فرصت دارد تا به توافق دست یابد یا فعالیت‌های هستهای خود را محدود کند تا با اقداماتی نظیر تحریم‌های اضافی و گزینه نظامی مواجه نشود.
این مقام آمریکایی افزود: «ما در هفته‌های اخیر شاهد گام‌های کوچکی بوده‌ایم، اما ایرانی‌ها برای دستیابی به موفقیت در هفته‌های آینده سریع عمل نمیکنند.»
روسیه و ایران نیاز به تعیین یک ضربالاجل ثابت برای پایان مذاکرات را به عقب انداختند، زیرا مسکو مدعی است جمهوری اسلامی به حد کافی از ساخت سلاحی با قابلیت حمل کلاهک هستهای فاصله دارد. (ایران میگوید که قصد ندارد به دنبال سلاح هستهای باشد.)
در هفته‌های اخیر، دولت بایدن نشان داده است که اگر مذاکرات نتواند ایران را به پایبندی کامل به توافق بازگرداند، اقتصاد این کشور را سخت‌تر میکند.
به گفته کارشناسان، گریز هستهای ایران – مدت زمانی که برای تولید اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای یک بمب لازم است – از حدود 12 ماه در زمان انعقاد توافق به حدود یک ماه کاهش یافته است. تولید کلاهک هستهای ایران ممکن است تا دو سال دیگر طول بکشد.
اسرائیل (رژیم صهیونیستی) اخیراً «جیک سالیوان» – مشاور امنیت ملی بایدن- را تحت فشار قرار داد تا درباره محدودیت‌های گسترده‌تر برنامه هستهای ایران مذاکره یا گره اقتصادی را محکمتر کند.
دولت بایدن صرفاً بر بازگشت به توافق اولیه تمرکز کرده است، اما این تلاش بیش از پیشرفت‌های هستهای ایران تحت فشار قرار گرفته است. دولت رئیسی تیم مذاکرهکننده هستهای خود را تغییر داد و یک تندرو به نام «علی باقری کنی» را برای رهبری مذاکرات منصوب کرد. او از تعهدات سلف خود عقب‌نشینی کرده است.
«لیندا توماس گرینفیلد» -سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد- اخیرا تیم مذاکرهکننده جدید ایران را به اتخاذ «مواضع مبهم، غیرواقعی، حداکثری و غیرسازنده» در مورد تحریمها متهم نموده و از مصالحه‌هایی که در مذاکرات 6 ماهه گذشته انجام داده بود، صرف‌نظر کرده است.
قدرت‌های اروپایی صبر خود را در قبال ایران از دست داده‌اند، اما گفتند که تمایلی به کنار گذاشتن مسیر دیپلماتیک ندارند. در اواسط دسامبر، نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان تیم مذاکرهکننده جدید ایران را مسئول خواسته‌های غیرمنطقی دانستند.
ایران اقداماتی را برای کاهش فشار دیپلماتیک انجام داده است، از جمله پاسخگویی به درخواست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دسترسی به دوربین‌های ویدئویی نصب شده در تاسیسات بازفرآوری ایران در کرج.
«باقری کنی» -مذاکرهکننده ارشد ایران- روز دوشنبه با نمایندگان پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین آلمان و اتحادیه اروپا که بهعنوان تسهیل‌کننده عمل میکند، گفتگو کرد.
هیئت ایرانی به دنبال لغو گسترده تحریمها است و از دولت بایدن میخواهد که هرگونه توافقی توسط دولت‌های آینده آمریکا رعایت شود – تضمینی که رئیس جمهور ممکن است قدرت اعطای آن را نداشته باشد.
علیرغم موانع، «اولیانوف» از روسیه گفت: صادقانه بگویم، در این مرحله هیچ دلیل عینی برای شک و تردید نمیبینم.»
وی افزود: «نمیتوانم تضمین کنم که توافق حاصل میشود، اما معتقدم که شانس بسیار زیاد است، زیرا پیش‌نیاز اصلی موفقیت در حال حاضر وجود دارد.»
اولیانوف گفت چین و روسیه ایران را متقاعد کردند که از برخی مواضع حداکثری خود، از جمله اصرار این کشور به تمرکز بر رفع تحریمها، عقب‌نشینی کند.
او معتقد است که اکنون زمان مناسبی برای تهدید ایران نیست. حتی اگر آنها مقدار قابل توجهی مواد هستهای تولید کنند، بدون کلاهک قابل استفاده نیست، زیرا ایرانی ها آن را ندارند.»
در این میان خطر اشتباه محاسباتی خطرناک از سوی هر دو طرف وجود دارد. «علی واعظ» -کارشناس مسائل ایران در گروه بین‌المللی بحران- گفت: «اگرچه چین و روسیه از آمریکا و قدرت‌های اروپایی خواسته‌اند که به تیم مذاکرهکننده ایران زمان بیشتری بدهند و انعطاف‌پذیری از خود نشان دهند، اما این کار برای غرب دشوار است.»