بهگزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه المانیتور در مطلب تازه خود بهقلم «سابنا صدیقی» نوشت: «انریکه مورا»- معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا- در آخرین تلاش برای بازگرداندن برجام به مسیر اصلی خود، این هفته برای یک سفر چهار روزه در تهران بود.
با این حال نشانههایی از روابط رو به رشد ایران با چین که درست قبل از سفر او به میان آمد، نشان میدهد که جمهوری اسلامی ممکن است در حال آماده کردن گزینههای دیگر باشد.
از آنجا که ایران از مشارکت مستقیم در مذاکرات با آمریکا امتناع میورزد، مورا تقریباً یک سال است که واسطه اصلی تلاشها برای احیای این برجام بوده است.
اگرچه گزینهها یا امتیازات پیشنهادی مورا در تهران مشخص نیست، اما به احتمال زیاد او در دیدارش با «علی باقری کنی»،- مذاکرهکننده ارشد ایران- دستاوردهای این کشور از مذاکرات قبلی را برجسته کرده است.
مشکل اصلی بین تهران و واشنگتن، قرار گرفتن نام سپاه پاسداران انقلاب در لیست سازمانهای تروریستی خارجی از سوی آمریکاست.
علاوه بر این، ایران تضمینهایی میخواهد که آمریکا دوباره از این توافق خارج نخواهد شد و خواهان منافع اقتصادی کافی برای از سرگیری برجام است.
در برخی مواقع، این اختلافات، مذاکرات را کاملاً متوقف کرد و مورا مجبور شد در اواخر ماه مارس از تهران بازدید کند. اما برای دیدار این هفته از طرف ایرانی دعوت شده بود.
«سعید خطیبزاده» -سخنگوی وزارت امور خارجه ایران- گفت «تمدید وقفه در مذاکرات به نفع کسی نیست».
«ابراهیم رئیسی» -رئیس جمهور ایران- اخیراً با ارسال سیگنالی به غرب درست یک روز قبل از ورود مورا به تهران، اصلاحات اقتصادی اساسی را با فرض باقی ماندن تحریمهای آمریکا اعلام کرد. سپس تهران یک گام دیگر به سمت پکن برداشت و حدود 10 روز قبل از دیدار مورا روابط نظامی خود را ارتقا داد.
«وی فنگه» -وزیر دفاع چین- روز 27 آوریل به تهران سفر کرد و با ««سردار محمد باقری»- فرمانده ارتش ایران- دیدار کرد و هر دو طرف توافق کردند که همکاریهای نظامی را در زمینههای مختلف افزایش دهند.
با توجه به زمان مذاکرات تهران و چین، برخی حدس میزنند که این ارتقاء روابط نظامی ممکن است ارتباطی با مذاکرات بیثمر در وین داشته باشد.
با این اقدام، ایران ممکن است تلاش کند قدرتهای غربی را تحت تأثیر قرار دهد تا در مورد مشکلاتی که مانع از هرگونه پیشرفت برجام میشود، سازگاری بیشتری نشان دهند.
پس از نهایی شدن برنامه ۲۵ ساله همکاریهای مشترک ایران و چین در سال گذشته، وی فنگه بالاترین مقام چینی است که به ایران سفر کرده است. اجرای این مشارکت در ژانویه اعلام شد، اما جزئیات آن هنوز نامشخص است.
علاوه بر این، با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و به دست گرفتن قدرت توسط طالبان، وضعیت منطقه بسیار تغییر کرده است. فنگه گفت «سفر وی در پس زمینه اوضاع آشفته بینالمللی اهمیت روابط چین و ایران را نشان میدهد.»
سردار باقری در جمع خبرنگاران گفت: «توافق کردیم همکاریهای دوجانبه را در رزمایشهای مشترک نظامی، تبادل راهبردها، مسائل آموزشی و سایر زمینههای مشترک بین نیروهای مسلح دو کشور گسترش دهیم تا بتوانیم امنیت بهتری را برای دو طرف تامین کنیم».
در همین حال، ایران نیز ممکن است به سلاح و تجهیزات چینی دست یابد. ایران نیز علاقه زیادی به گسترش همکاریهای نظامی و دستیابی به تجهیزات نظامی چینی به ویژه هواپیماهای جنگنده دارد. بنابراین، احتمال زیادی وجود دارد که این موضوعات نیز مورد بحث قرار گرفته باشد.
در نهایت، با کاهش امید به از سرگیری برجام، تهران نیز نسبت به گذشته آمادگی بیشتری برای «نگاه به شرق» دارد.
در حال حاضر، تهران خود را تحت فشار غرب میداند و با وجود احتمال فروپاشی مذاکرات برجام و کم رنگ شدن تعهدهای دادهشده از سوی اروپا، راهبرد نگاه به شرق عاقلانهتر به نظر میرسد.
از منظر کلی، یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که در تهران، گزینه «نگاه به شرق» همواره بهعنوان یک جایگزین واقعبینانه مورد توجه رهبری بوده است».