بهگزارش مرکز مطالعات سورین، اندیشکده اوراسیا ریویو مقالهای بهقلم «یوراکتیو» منتشر کرد که در ان آمده است: تلاشهای اصلاحی قزاقستان پس از انتخابات ریاستجمهوری اخیر میتواند این کشور را بهعنوان یک شریک کلیدی برای اتحادیه اروپا قرار دهد و منطقه بهطور فزایندهای از کنترل روسیه خارج شود.
در واکنش به اعتراضات مرگبار ژانویه، «قاسم ژومارت توکایف» -رئیسجمهور قزاقستان- وعده تغییرات سیاسی و اجتماعی همه جانبه را داد و اصلاحاتی را در قوانین کشور از جمله قانون اساسی که در همه پرسی سراسری تصویب شد و برخی از اختیارات را از قوه مجریه به قوه مقننه منتقل کرد، به اجرا گذاشت.
انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری در ماه نوامبر، با پنج رقیب توکایف که تقریباً ناشناخته بودند و هیچ یک از آنها درصد رأی دو رقمی نگرفتند، با شکایت جامعه بینالمللی در مورد عادلانه بودن آنها روبرو شدند.
گزارش نظارت بر انتخابات سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) بیان کرد که انتخابات زودهنگام نوامبر فاقد رقابت بوده و نیاز به اصلاحات را نشان میدهد.
با وجود این، اتحادیه اروپا از اصلاحات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی گستردهتر در کشور استقبال کرده بود، اما خواستار افزایش پلورالیسم سیاسی و مشارکت شهروندان در سیاست و اجرای کامل توصیههای سازمان امنیت و همکاری اروپا شد.
«آلبرتو ترکسترا» -مدیر مجله بینالمللی دنیای دیپلماتیک- گفت: ما میبینیم که بحث خاصی در مورد برخی موضوعات وجود دارد، تغییرات اساسی در حال انجام است که پنج یا 10 سال پیش در قزاقستان غیرقابل تصور بود. به گفته وی، دولت جدید قزاقستان احتمالاً متشکل از تکنوکراتهای جوان اصلاحطلب است.
ترکسترا افزود: در جبهه اقتصادی، اتهام الیگارشی و انحصار اقتصاد قزاقستان مستلزم اقدام بسیار جسورانه، برنامه اصلاحات جاه طلبانه بازار و مقابله با منافع اقتصادی قدرتمند و اختصاصی در اقتصاد و رفتارهای رانت جویانه است
. یکی از تغییرات مهم پس از همه پرسی قانون اساسی در ژوئن این بود که نورسلطان نظربایف، اولین رئیسجمهور قزاقستان، با کنارهگیری ناگهانی از قدرت در سال 2019، پس از 29 سال قدرت، از اختیارات اعطا شده به او سلب شد.
توکایف همچنین پیشنهاد کرده بود که دوره ریاستجمهوری به یک دوره هفت ساله و بدون حق انتخاب مجدد محدود شود، رویه ای که برای سران دولت منتخب مردم در تعداد انگشت شماری از کشورهای آسیا و آمریکای لاتین استفاده میشود.
«دیتمار کریسلر» -رئیس بخش آسیای میانه در سرویس دیپلماتیک اتحادیه اروپا- انتخابات پارلمانی آتی در نیمه اول سال 2023 فرصت بسیار مهمی برای قزاقستان خواهد بود تا واقعاً اراده روشن خود را برای آغاز یک مدل جدید از حکومت داری نشان دهد.
کریسلر افزود: این نه تنها توسعه بیشتر روابط اقتصادی خود با اتحادیه اروپا را ممکن میکند، بلکه علاقه اتحادیه را برای همکاری نزدیک با قزاقستان و بهبود گزینههای ارتباطی افزایش میدهد.
کارشناسان بر این باورند که تقویت ارتباط اوراسیا برای ایجاد توازن بین نفوذ روسیه، چین و ایران در آسیای میانه نیز موثر خواهد بود.
از زمان آغاز جنگ در اوکراین، پنج کشور عضو شوروی سابق در آسیای میانه خود را در موقعیت دشواری میبینند که میخواهند وابستگی اقتصادی خود به روسیه و حمایت از تمامیت ارضی را متعادل کنند.
کشورهای آسیای میانه بهطور فزایندهای در مقابل مسکو ایستادهاند و از اهرمهای جدید خود آگاه هستند، زیرا روسیه در تلاش برای دور زدن تحریمهای غرب به بازارها و مسیرهای تجاری خود نگاه میکند.
برای قزاقستان، تعهد بیطرفی این کشور سال گذشته چندین بار واکنش روسیه را به همراه داشت و مسکو دسترسی قزاقستان به خط لوله نفتی تحت کنترل روسیه را که آستانه برای صادرات نفت خام به اتحادیه اروپا به آن متکی است، را قطع کرد.
در همین حال، جنگ روسیه اتصال زمینی را از طریق پل زمینی جدید اوراسیا، که از سرزمینهای تحت تحریم روسیه و بلاروس میگذرد و بهعنوان کریدور شمالی نیز شناخته میشود، مختل کرد. جنگ روسیه علیه اوکراین یک نقطه برتری کلیدی برای قزاقستان ایجاد کرده است، بهطوری که آستانه تصریح کرد که موضع کرملین در مورد جنگ را ندارد و مایل به ارائه حمایت نیست.
با این حال، رهبری قزاقستان با در نظر گرفتن مرز 6 هزار کیلومتری این کشور با روسیه، آماده رویارویی مستقیم با پوتین نیست.
از نظر نهادی، این کشور از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به مسکو متصل است و تحلیلگران بدون خطر درگیری آشکار انتظار تغییرات قابلتوجهی ندارند.
با این حال، فشارهای ژئوپلیتیکی و تغییرات و اصلاحات داخلی، کشورهای آسیای میانه را بهدنبال همکاری و روابط بیشتر با اروپا سوق داده است.