بهگزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه هیل در یادداشت تازه خود بهقلم «پیام قلعهدار» نوشت: زمانی که مذاکرات هستهای بین ایران و پنج طرف باقیمانده در برجام روز دوشنبه از سر گرفته شد، هیئت ایرانی با اعتماد به نفس تازهای به میز مذاکره بازگشت.
از زمان پایان آخرین دور مذاکرات در ماه ژوئن، دولت ابراهیم رئیسی سانتریفیوژهای جدیدی ساخته و حدود 18 کیلوگرم اورانیوم در سطح خلوص 60 درصد غنیسازی کرده است. روز چهارشنبه آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران از ماشینهایی با سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنیسازی اورانیوم 20 درصد استفاده میکند. علاوه بر این، این کشور توانسته تحریمهای دوران دولت ترامپ را دور بزند. در سه ماه گذشته، فروش نفت به چین در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته دو برابر شده است.
در واقع، مخالفان داخلی جو بایدن و متحدان آمریکا در غرب آسیا، به ویژه اسرائیل (رژیم صهیونیستی)، از پیشرفتهای هستهای اخیر ایران میترسند. حتی گزارش اخیر حاکی از آن است که دولت بایدن از نزدیک شدن ایران به سطوح غنیسازی که صرفاً برای برنامه تسلیحات هستهای مورد نیاز است، خسته شده و شاید به توافق موقتی رضایت دهد که بسیار ضعیفتر از برجام است. دیدگاه جدیدی رایج شده است که نظام جمهوری اسلامی «نقطه ضعف هستهای بایدن» را میداند.
چنین برداشتهایی نه تنها نادرست، بلکه خطرناک است. مذاکرات مجدد تنها در صورتی میتواند موفقیتآمیز باشد که ایران بیش از حد آن را طول ندهد. خواستههای حداکثری ایران، ممکن است باعث شود آمریکا از مذاکرات کنارهگیری کند و به جای آن به استراتژی مهار با تمام خطرات بالقوه تشدید تنش آن متوسل شود.
در هفتههای اخیر، در مورد بازی هستهای ایران، استراتژی مذاکره و اهداف بلندمدت آن بسیار صحبت شده است. در مورد رویکرد دولت بایدن در قبال ازسرگیری مذاکرات وین صحبتهای کمی شده است. درست است که مقامات دولت آمریکا بارها بر اعتقاد خود به دیپلماسی و بازگشت به برجام تاکید کردهاند، با این حال، ترجیح راهحل دیپلماتیک، دولت بایدن را ناامید نمیکند.
تحریمهای نفتی و مسدود کردن داراییها به ایران آسیب میزند و هزینهای برای آمریکا ندارد. از زمان اعمال مجدد تحریمهای یکجانبه آمریکا توسط دونالد ترامپ، اقتصاد ایران متحمل زیانهای قابل توجهی شده است. صادرات نفت ایران به 200 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. ایران با دور زدن تحریمها توانسته است نزدیک به 800 هزار بشکه نفت صادر کند. اگر مذاکرات شکست بخورد، بایدن میتواند به طور کامل صادرات نفت ایران را بار دیگر تحریم کند. اگر تحریمهای آمریکا همچنان پابرجا بماند، دولت رئیسی نمیتواند به وعدههای مبارزات انتخاباتی خود عمل کند.
خروج آمریکا از افغانستان، هرچند ناموفق بود، اما یک حقیقت اساسی را آشکار میکند. به احتمال زیاد پیشرفتهای چشمگیر هستهای ایران بر دولت بایدن تأثیر گذاشته است. با این حال، تیم بایدن با اتحاد با شرکای خود به ایران این پیام را میدهد که ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته و غنیسازی اورانیوم تنها برای آمریکا مشکلی ایجاد نمیکند. حتی چین و روسیه، در حال از دست دادن صبر و شکیبایی ایران بر سر میز مذاکره هستند.
در صورت شکست مذاکرات غیرمستقیم در وین، دولت بایدن میتواند نقشه دوم را توسعه دهد.
بسیاری از مقامات فعلی دولت مانند وندی شرمن و رابرت مالی به طور مستقیم در مذاکرات برجام مشارکت داشتند. در واقع، اصرار واشنگتن بر یک «توافق طولانیتر و قویتر» که به اقدامات ایران فراتر از قلمرو هستهای میپردازد، نشاندهنده همین موضوع است. فقط یک خوشبینی وجود دارد که ایران رویکرد خود را در صورت بازگشت متقابل به برجام تغییر دهد.
هیچکس نمیتواند نتیجه این دور از مذاکرات را پیشبینی کند. احتمالی که متحدان آمریکا از آن بیم دارند این است که اگر تیم بایدن به چیزی کمتر از برجام اصلی رضایت دهد، متوجه خواهیم شد که نقش خود را به خوبی ایفا نکرده است.