بهگزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن افرز در مقالهای بهقلم «دینا اسفندیاری» نوشت: در جولای 2022، در حالی که تهاجم روسیه به اوکراین در حال پراکندگی بود و مسکو در حال کم شدن تسلیحات بود.
«جیک سالیوان» -مشاور امنیت ملی آمریکا- اعلامیه مهمی را اعلام کرد: ایران در حال تهیه یا آماده شدن برای ارسال پهپادها به روسیه است.
تهران این اتهام را رد کرد، اما بهسرعت مشخص شد که سالیوان درست گفته است. روسیه بین سپتامبر تا نوامبر صدها پهپاد کامیکازه شاهد-136 ساخت ایران را خریداری کرد.
سپس مسکو از این پهپادها که کوچک، ساده و بهسختی قابل شناسایی هستند، برای هدف قرار دادن شهرهای اوکراین و زیرساختهای حیاتی استفاده کرد و تقریباً نیمی از قدرت این کشور را از بین برد.
پهپادها همچنین به تخلیه منابع اوکراینی کمک کردند و به روسها اجازه دادند منابع خود را حفظ کنند.
بهنوعی، فروش سلاح به روسیه برای ایران کاملاً منطقی بود. ایران و روسیه در حال حاضر هر دو از اکثر قدرتهای بزرگ جهان منزویشده هستند و بنابراین به کمکی که میتوانند دریافت کنند نیاز دارند.
با این حال، میزان همکاری تهران و مسکو در اوکراین با توجه به گذشته تلخ این دو قدرت قابلتوجه است.
هیچ عشقی بین روسیه و ایران که تاریخ پرفراز و نشیب بیاعتمادی و خیانت دارند، گم نشده است. آنها در چندین جنگ علیه یکدیگر جنگیدند. ر
وسیه در امور داخلی ایران مداخله کرد. حتی در مورد مسائل ژئوپلیتیکی که در آنها بهطور معروف با یکدیگر همکاری میکنند.
روابط کنونی ایران و روسیه هنوز دقیقاً گرم نیست. بیشتر شبیه یک شراکت تجاری است تا یک دوستی واقعی؛
اما اگرچه هنوز تا اتحاد رسمی بین ایران و روسیه فاصله زیادی وجود دارد، همکاری آنها میتواند بسیار مؤثر باشد.
دو طرف در تقسیمبندی جنبههای مختلف روابط خود مهارت پیدا کردهاند تا اطمینان حاصل کنند که میتوانند هر زمان که مناسب باشد، شریک شوند.
روابط آنها در حوزههای اقتصادی، سیاسی و نظامی است و هم ایران و هم روسیه متوجه شدهاند که طرف مقابل چیزهای زیادی برای ارائه دارد.
یک دیپلمات ایرانی که نخواست نامش فاش شود به من گفت: ما هم ضد تحریم هستیم و هم مخالف مداخله غرب در امور دیگر کشورها.
برای قرنها، روابط ایران و روسیه با خصومت همراه بود. گاهی اوقات، درگیری آشکار را نشان میداد. از زمانی که آنها برای اولین بار در قرن شانزدهم تماس دیپلماتیک برقرار کردند تا قرن هجدهم، دو کشور بهطور پراکنده با هم جنگیدند.
سپس، از 1804 تا 1813 و مجدداً از 1826 تا 1828، دو دولت بر سر کنترل مناطق مورد مناقشه در قفقاز جنوبی با درگیریهای قابلتوجهی روبرو شدند.
برای ایران، هر دو این جنگها با شکست به پایان رسید. امپراتوری ایران مجبور به امضای قراردادهای صلح تنبیهی شد که بخشهای عظیمی از خاک را به روسیه واگذار میکرد و تا به امروز، ایرانیان از حل و فصل پس از شکست دوم (قرارداد ترکمنچای) بهعنوان یک تحقیر ملی یاد میکنند.
روسیه همچنین در طول قرن نوزدهم و بیستم بهطور مکرر در امور داخلی ایران مداخله کرد، از جمله با ممانعت از اصلاحات سیاسی داخلی، تلاش برای تصرف سرزمینهای بیشتر و حمایت از بخشهایی از نخبگان در جنگ قدرت علیه دیگران.
بهرغم ادامه تهدید روسیه، ایران روابط سیاسی و تجاری خود را با مسکو در اوایل دهه 1920 تشدید کرد.
در طول جنگ سرد، آمریکا با موفقیت تلاش کرد تا ایران را به مدار خود بیاورد و از اتحاد جماهیر شوروی دور کند، اما انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 تهران را از غرب منزوی کرد و به نظام جدیدش نیاز به ایجاد روابط با مسکو را داد.
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روابط ایران و روسیه عمیقتر شد. در سال 1995، روسیه موافقت کرد که راکتور آب سبک نیروگاه هستهای ایران در بوشهر را تأمین کند.
دو دولت همچنین روابط نظامی خود را تقویت کردند و تا سال 2000، ایران سومین بازار بزرگ تسلیحات روسی بود.
روسیه در سال 2007 قول داد سامانه دفاع موشکی اس-300 را به تهران بفروشد. روابط تجاری، روابط سیاسی، مبادلات در سطح بالا و همکاریهای امنیتی بهویژه پس از الحاق کریمه توسط روسیه در سال 2014، همچنان افزایش مییابد.
روابط نظامی ایران و روسیه بهویژه اهمیت یافته است. علاوه بر شاهد-136، ایران پهپاد مهاجر-6 خود را به روسیه فرستاد که یکی از برترین خودروهای تهاجمی رزمی هوابرد این کشور است.
به گزارش رویترز، ایران متعهد شده است که موشکهای بالستیک کوتاه برد از جمله فاتح-110 و ذوالفقار را به روسیه عرضه کند، هرچند که آمریکا گفته است که هیچ مدرکی برای چنین انتقالهایی ندارد.
ایران همچنین مهمات و زره بدنه روسیه را تأمین کرده است. مستشاران نظامی ایران برای کمک به فرماندهان روسی به میدان نبرد اوکراین سفر کردهاند و واشنگتنپست گزارش داد که ایران موافقت کرده است به روسیه در ساخت پهپادها کمک کند.
برای ایران، چرخش به سمت مسکو آسان نبوده است. تهران مدتها در سیاست «نگاه به شرق» از جمله روسیه تردید داشت.
برخی از ایرانیان از ایجاد روابط با روسیه حمایت کردند، در حالی که برخی دیگر به مخالفت با آن ادامه دادند؛ اما تندروهای این کشور عموماً طرفدار بهبود روابط با مسکو هستند و آنها در انتخابات ریاستجمهوری 2021 ایران شکست خوردند و کنترل همه اهرمهای قدرت کشور را به دست گرفتند.
روسیه و ایران ممکن است به یکدیگر اعتماد نداشته باشند یا حتی به یکدیگر علاقه نداشته باشند، اما آنها میدانند که چگونه به روشهایی همکاری کنند که در سالهای آینده مفید باشد.