به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، اندیشکده کویینسی در مقاله تازه خود به‌قلم «آرتین درسیمونی» نوشت: پیامدهای ژئوپلیتیکی جنگ اوکراین همچنان در سراسر اوراسیا مشهود است.
با قرار گرفتن توجه جهان به جنگ اوکراین، آذربایجان از این فرصت استفاده کرده است و حدود 120 هزار نفر از جمعیت قره‌باغ را در محاصره‌ای که بیش از هشت ماه به طول انجامیده است نگه‌داشته و اخیراً نیز اختلافات و درگیری‌ها بالا گرفته است.
از سال 2020 حدود 200 نیروی حافظ صلح روسیه در این منطقه مستقر شده‌اند که با شروع جنگ اوکراین تقریباً می‌شود گفت این نیروها عملاً بی‌فایده بودند؛
بنابراین ارمنستان آشکارا به‌دنبال تنوع بخشیدن به روابط امنیتی خود به دور از روسیه بوده است و با انجام تمرینات نظامی مشترک با آمریکا جای پای خود را از روز 20 سپتامبر سفت می‌کند.
دسامبر سال گذشته، باکو به‌طور مؤثری کریدور لاچین را محاصره کرد و پنج ماه بعد، یک ایست بازرسی در آن جاده ایجاد کرد و این محاصره را رسمیت بخشید.
در حالی که اتحادیه اروپا، روسیه، آمریکا و حتی دیوان بین‌المللی عدالت به‌طور فزاینده‌ای خواستار برطرف کردن این محاصره شده‌اند، آذربایجان همچنان متعهد که نیروهای خود را در آنجا حفظ کند و آن منطقه را به‌عنوان حقوق اصلی و بین‌المللی خود می‌داند.
وزارت امور خارجه آذربایجان اصرار دارد كه ادعاهای مبنی بر محاصره غذایی و دارویی «كاملاً بی‌اساس» است و این ایست برای عبور و مرور ارمنیان کاملاً باز است؛ او ارمنی‌ها را متهم كرده است كه اسلحه و تسلیحات نظامی را از این مرز منتقل می‌کنند، پس نیاز به یک ایست برای بازرسی داشته است.
با این وجود، حتی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز برای تحویل اقلام حیاتی به این منطقه با مشکل مواجه می‌شود و چندین گزارشگر ویژه سازمان ملل این وضعیت را به‌عنوان یک «بحران شدید بشردوستانه» توصیف کردند.
امیدهایی وجود داشت که اختلاف نظر در مورد این منطقه که در قلب درگیری بین ارمنستان و آذربایجان بوده است، با مذاکرات تسهیل‌شده توسط اتحادیه اروپا و آمریکا حل می‌شود (اگرچه یک مسیر جداگانه برای مذاکرات صلح توسط مسکو هنوز ادامه دارد).
با این حال، محاصره مداوم این منطقه امیدها را برای حل و فصل قابل قبول این مشکل توسط مذاکرات کمرنگ کرده است.
جنگ اوکراین منابع نظامی و فضای نظامی کرملین را برای مانورهای مورد نیاز در منطقه کاملاً تخلیه کرده است، به‌خصوص در منطقه‌ای مانند قفقاز جنوبی که رقابت روسیه با ترکیه برای هژمونی ژئوپلیتیکی بسیار پررنگ است.
اعتماد و دوستی مسکو نسبت به آنکارا منجر به عدم توانایی آن در انجام تعهدات خود در توافق آتش‌بس پس از جنگ 2020 شده است.
با توجه به این واقعیت، ارمنستان با جستجوی فعال شرکای نظامی جدید و ضمانت‌های امنیتی به دور از چشم‌داشتی به مسکو شروع به محافظت در برابر منافع خود کرده است.
تبلیغات پیرامون مانور نظامی مشترک ارمنستان با آمریکا، به‌وضوح کرملین را نگران می‌کند، زیرا او قول داده است که رویدادهای منطقه را «عمیقاً دنبال خواهد کرد» و با این تمرینات نظامی مشترک گویی او توپ میدان را باخته است.
البته به گفته بنیامین پوگوسیان، کارشناس ارشد یک اندیشکده مستقر در ایروان، این تمرین‌ها «تمرکز محدودی بر عملیات‌های حفظ صلح» دارند و نشان‌دهنده «پیشرفت در همکاری‌های دفاعی آمریکا و ارمنستان» نیستند.
با این وجود، این رزمایش‌ها به‌دنبال امتناع ارمنستان از میزبانی مانورهای سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه در خاک خود به دلیل عدم تمایل این سازمان به حمایت از ایروان در جریان تشدید تنش توسط آذربایجان در سپتامبر گذشته صورت گرفت.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اخیراً تلاشی آشکارا و علنی برای فاصله گرفتن از اقدامات روسیه در اوکراین و حتی خود مسکو انجام داده است. پاشینیان گفت که وابستگی به روسیه برای حفظ امنیت یک «اشتباه استراتژیک» است.
از طرف دیگر مسکو مشارکت واشنگتن را به‌عنوان یک سوء استفاده توسط دولت بایدن از جنگ روسیه در اوکراین به‌منظور تضعیف یا به چالش کشیدن نفوذ مسکو در منطقه قفقاز جنوبی، می‌داند.
آخرین پیشنهاد آمریکا برای رفع انسداد کریدور لاچین استفاده از یک مسیر جایگزین برای قره‌باغ از طریق شهر آغدام آذربایجان است. با این حال، ارامنه این پیشنهاد را به‌عنوان یک تهدید آشکار تلقی کرده‌اند.
گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که اولین ارسال کمک‌های صلیب سرخ روسیه از آذربایجان وارد قره‌باغ شده است.
با این حال، بحران حاد مواد غذایی، انرژی و منابع بشردوستانه همچنان ادامه دارد، زیرا کریدور لاچین همچنان بسته است و آذربایجان به محاصره خود در امتداد مناطق مرزی این منطقه ادامه می‌دهد.
دولت بایدن بهتر است از اهرم فشار خود بر آذربایجان برای اطمینان از پایان محاصره کریدور لاچین استفاده کند و همزمان برای دستیابی به راه‌حلی برای مناقشه قره‌باغ کوهستانی تلاش کند که هم حاکمیت آذربایجان را به رسمیت بشناسد و هم تضمین‌های قابل‌اجرا برای حقوق و امنیت آینده ارامنه ارائه کند و قطعاً چنین رویکردی مستلزم هماهنگی با روسیه است.
در حالی که تصور چنین سناریویی ممکن است سخت باشد، اما واشنگتن و مسکو در گذشته بر سر قره‌باغ کوهستانی با یکدیگر همکاری کرده‌اند، حتی زمانی که روابط آنان به‌شدت تیره شده بود. با توجه به خطر جان ده‌ها هزار نفر در منطقه محصور، چنین هماهنگی دور از تصور نیست.
آنان باید اقدامات خود را بر اساس منافع حقوق بشر و تضمین‌های بشردوستانه پیش ببرند تا این سوءبرداشت‌ها از دخالت‌های مرزی و نفوذ منطقه‌ای حل شود.