به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، مرکز انجمن شرق آسیا مقاله‌ای به‌قلم «الساندرو آردوینو» منتشر کرد که در آن آمده است:سازمان همکاری شانگهای به نهادی برای ترویج دیدگاه پکن برای نظم جهانی چندقطبی و مقابله بانفوذ غرب در آسیا و غرب‌آسیا تبدیل‌شده است.
از زمان جنگ اوکراین، نفوذ پکن در اوراسیا در حال گسترش است. اما درحالی‌که کاهش نقش مسکو درصحنه جهانی فرصت بی‌سابقه‌ای را برای پیشرفت چین فراهم می‌کند، هنوز مشخص نیست که آیا پکن آماده مدیریت سطح فزاینده عدم اطمینان در آسیای میانه است یا خیر.
بر اساس گزارش سال ۲۰۲۲ بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD)، اثرات منفی کووید-۱۹ بر بافت اجتماعی و اقتصادی پنج کشور آسیای میانه-قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان – مهارشده است.
این اقتصادها انعطاف‌پذیری بالایی از خود نشان می‌دهند و بانک اروپایی بازسازی و توسعه انتظار دارد تولید ناخالص داخلی منطقه ۴.۳ درصد در سال ۲۰۲۲ و ۴.۸ درصد در سال ۲۰۲۳ رشد کند.
در عین حال، عدم قطعیت‌های امنیتی علیه پکن که تعامل اقتصادی خود را در منطقه گسترش می‌دهد، سنگینی می‌کند. در ژانویه ۲۰۲۲، اعتراضات قزاقستان را فراگرفت و وضعیت امنیتی کلی در آسیای جنوبی و میانه بدتر شد.
در سال ۲۰۲۱، طالبان در افغانستان به قدرت بازگشتند. بدتر شدن بحران انسانی که بر جمعیت محلی افغانستان تأثیر می‌گذارد، با خطر استفاده سازمان‌های تروریستی از این کشور به‌عنوان سکوی پرشی برای اقدامات خشونت‌آمیز در آسیای میانه تشدید می‌شود.
بحران در خارج از کشور نزدیک چین، نشانه بدی برای برنامه‌های اتصال جهانی طرح یک کمربند یک جاده (BRI) این کشور است.
تصادفی نیست که اولین سفر دولتی شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین به خارج از چین از زمان شیوع بیماری همه‌گیر، به قزاقستان و پس‌ازآن سفر به شهر سمرقند ازبکستان برای نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) بود.
سازمان همکاری شانگهای که در سال ۲۰۰۱ به‌عنوان کنفرانس چین، روسیه و کشورهای سابق آسیای میانه متولد شد، به یک پلتفرم برجسته برای ترویج دیدگاه پکن برای نظم جهانی چندقطبی و مقابله بانفوذ غرب در آسیا و منطقه تبدیل شده است.
در سال ۲۰۱۳، زمانی که شی طرح یک کمربند یک جاده را در دانشگاه نظربایف در آستانه راه‌اندازی کرد، قزاقستان کشوری متفاوت بود و آسیای میانه منطقه‌ای متفاوت. سیاست قزاقستان از زمان شورش‌های خونین ژانویه ۲۰۲۲ در حالت بهبودی قرارگرفته است.
توازن قوای منطقه نیز تغییر کرده است و چین این فرصت را دارد که به‌جای روسیه بسیار ضعیف شده، نقش پیشرو ایفا کند. اقلیت قومی روس در قزاقستان از زمان استقلال از اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان بهانه‌ای بالقوه برای نفوذ روسیه در نظر گرفته‌شده است.
جای تعجب نیست که شی در دیدار با توکایف پیشنهادهای همکاری اقتصادی و امنیتی را تکرار کرد و بر حمایت چین از استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی همسایه خود تأکید کرد.
پکن به پنج کشور آسیای میانه چتر امنیتی ارائه نمی‌دهد که بتوانند با اطمینان به آن اعتماد کنند. طغیان بی‌سابقه رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان هنگام خطاب قرار دادن پوتین در نشست سران آسیای میانه-روسیه در آستانه، تردید چندانی در مورد درک تغییر قدرت منطقه‌ای باقی نمی‌گذارد، بااین‌حال پکن به‌عنوان ضامن امنیت منطقه وارد عمل نمی‌شود.
حمایت از وضعیت موجود و مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی همچنان در دستور کار پکن قرار دارد.
در سخنرانی افتتاحیه شی در بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در ۱۶ اکتبر، نقش سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان مهم‌ترین عامل برای ثبات منطقه معرفی شد. هیچ نشانه دیگری در مورد برنامه‌های پکن برای آسیای میانه آشکار نیست.
با تغییر تمرکز واشنگتن به هند و اقیانوس آرام و جنگ جاری در اوکراین، آسیای میانه به‌دنبال حمایت از شرق است. از این نظر، پکن همچنان در حال گسترش ارتباطات منطقه است.
یک پروژه راه‌آهن جدید وجود دارد که قرقیزستان را به ازبکستان متصل می‌کند. اتصال ریلی دیگر به ایران و قفقاز، دسترسی به خطوط دریایی را برای کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه فراهم می‌کند.
نقش شرکت‌های امنیتی خصوصی چین (PSC) در حفاظت از پرسنل و زیرساخت‌های چینی در امتداد طرح یک کمربند یک جاده شایسته توجه ویژه است.
گسترش ردپای امنیتی پکن به همکاری‌های دوجانبه باهدف ارتقای کنترل و امنیت مرزها محدود می‌شود.
این امر به‌ویژه در مورد قرقیزستان و تاجیکستان، دو کشور با مرزهای ناامن که توسط گروه‌های افراطی و سازمان‌های جنایتکار فراملی که فعالیت‌های قاچاق آن‌ها شامل مواد مخدر، اسلحه و افراد است، صدق می‌کند.
فراتر از مانورهای امنیتی سالانه سازمان همکاری شانگهای، پکن گشت‌زنی مشترک مرزی و برنامه‌های آموزشی نظامی مرتبط با انتقال تجهیزات نظامی را تأیید می‌کند.
زمانی که پکن تمایلی به استقرار ارتش آزادی‌بخش خلق در خارج از مرزهای ملی ندارد از پاکستان تا آسیای میانه، شرکت‌های امنیتی خصوصی چینی در حال گسترش حضور خود به‌عنوان یک جایگزین امنیتی هستند.
باید گفت بازی بزرگ امروز دیگر مسابقه شطرنج قرن نوزدهمی بین امپراتوری بریتانیا و تزار نیست، بلکه در این بازی بازیکن وقت خود را صرف محاصره حریف و خفه کردن هر حرکت دیگری می‌کند.