به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه المانتیور در یادداشتی به‌قلم « فهیم تستیکن» نوشت: تلاش‌های ترکیه برای آتش‌بس در غزه و آزادی گروگان‌های حماس همچنان ادامه دارد، هرچند تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
با این حال، دیپلماسی آنکارا در غزه روابط آنکارا با ایران را تقویت کرده است.
«رجب طیب اردوغان» -رئیس‌جمهور ترکیه- حماس را گروه آزادی‌بخش مجاهد خواند. او قصد دارد در اجلاس روز یکشنبه سازمان همکاری اسلامی (OIC) به همراه همتای ایرانی خود، ابراهیم رئیسی، نقش رهبری را ایفا کند.
به نظر می‌رسد ترکیه و ایران مایلند ببینند که آیا همگرایی آن‌ها در مورد غزه می‌تواند به حل پرونده‌های پرخاش دوجانبه کمک کند یا خیر.
انتظار می‌رود رئیسی در اواخر ماه جاری به‌دنبال سفر «حسین امیرعبداللهیان» -وزیر امور خارجه ایران- که برای مذاکره در اوایل نوامبر به آنکارا سفر کرده بود، به ترکیه سفر کند.
در حالی که رسانه‌های ایرانی با استناد به مواضع ترکیه مدعی می‌شوند که ایران در سیاست خود در قبال فلسطین تنها نیست، اردوغان اجازه نداده است که خشم او از موضوع فلسطین به مرز قطع روابط با اسرائیل(رژیم صهیونیستی) و آمریکا برسد.
پس از تشدید تنش میان اسرائیل(رژیم صهیونیستی) و حماس که در 7 اکتبر آغاز شد، اردوغان برای چندین روز خود را مهار کرد و نگران به خطر انداختن عادی‌سازی اخیر ترکیه با اسرائیل(رژیم صهیونیستی) یا امیدهایش برای ایفای نقش میانجی در درگیری بود.
اما با بدتر شدن اوضاع در غزه، چشم‌انداز او برای میانجیگری کاهش یافت
. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که هنیه در ماه جاری برای گفتگو با اردوغان در پی تماس‌های تلفنی دو طرف به ترکیه بازگشت. تماس‌های آنکارا با اسرائیل نیز ادامه یافته است.
در مجموع، به نظر می‌رسد دیپلماسی ترکیه در غزه با وجود ده‌ها تماس و بازدید، تاکنون به جایی نرسیده است.
اردوغان حتی در اجلاس 3 نوامبر سازمان کشورهای ترک که بسیار به آن اهمیت می‌دهد، نتوانست اعلامیه‌ای مطابق میل خود را به دست آورد.
اظهاراتی که او در پرواز برگشت از اجلاس به خبرنگاران گفت نشان می‌دهد که آنکارا تصمیم گرفته است بر سه هدف اصلی تمرکز کند.
اولین مورد، ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه است. 10 هواپیمای کمکی ترکیه را به مقصد مصر ترک کرده‌اند، اما این کمک‌ها هنوز وارد غزه نشده است.
دوم، اردوغان برای آتش‌بس فوری فشار آورده است. با این حال، واشنگتن اولین طرفی است که باید متقاعد شود تا برای آتش‌بس تلاش کند. به نظر می‌رسد که مذاکرات آنتونی بلینکن در آنکارا در این هفته هیچ نتیجه‌ای در این زمینه نداشته است.
سوم، اردوغان بارها از تمایل ترکیه برای ضامن پس از جنگ برای فلسطینیان صحبت کرده است. گزینه‌های مورد بحث بین اسرائیل (رژیم صهیونیستی) و آمریکا، با این حال، هیچ ارتباطی با این سیستم ندارد، که شامل راه‌حل دو کشوری نیز می‌شود.
ترکیه برای آزادی گروگان‌هایی که این گروه در اسرائیل(رژیم صهیونیستی) ربوده بود با حماس در تماس بوده است، اما قطر کانال اصلی در این موضوع است و پس از آن مصر. منابع فلسطینی می‌گویند ترکیه در بهترین حالت می‌تواند نقش تسهیل‌کننده را ایفا کند.
مهم‌ترین نتیجه دیپلماسی ترکیه در غزه تا کنون، احیای تماس‌های ترکیه و ایران است. دو قدرت منطقه‌ای غیر عربی به‌دنبال متحد کردن صدای خود در حمایت از فلسطینی‌ها بوده‌اند، اما دیدگاه‌های آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی متفاوت است.
ترکیه از ایجاد یک کشور فلسطینی بر اساس مرزهای 1967 حمایت می‌کند، در حالی که ایران از به رسمیت شناختن اسرائیل(رژیم صهیونیستی) امتناع می‌ورزد و یک کشور مشترک برای مسلمانان، یهودیان و مسیحیان را پیشنهاد می‌کند.
روابط آنکارا با حماس بعید است که هرگز به سطح تهران تبدیل شود.
اگر ترکیه روابط خود را با اسرائیل(رژیم صهیونیستی) قطع کند، یک پیروزی برای ایران خواهد بود، اما به نظر می‌رسد اردوغان چنین نیتی ندارد.
در بحبوحه تشدید تنش در غزه، اردوغان ماه گذشته رسما پروتکل الحاق سوئد به ناتو را امضا کرد و آن را برای تصویب به پارلمان فرستاد، نشانه‌ای از عدم تمایل او به افزایش تنش در روابط پرتنش آنکارا با واشنگتن.
عبداللهیان در مورد دیگر مسائل ترکیه و ایران در آنکارا گفت که دو طرف برای تقویت امنیت مرزی، ایجاد گذرگاه‌های مرزی جدید و ایجاد مناطق آزاد تجاری و همچنین تشکیل شورای همکاری در سطح عالی دوجانبه توافق کردند.
به گفته منابع ایرانی مذکور، مذاکرات در سفر رئیسی دستور کار گسترده‌ای از جمله سوریه و قفقاز، آب‌های فرامرزی و مبارزه با تروریسم خواهد داشت.
ترکیه به‌عنوان متحد سرسخت آذربایجان در درگیری ارضی با ارمنستان، از خواسته‌های باکو برای ایجاد کریدور از طریق خاک ارمنستان برای اتصال منطقه نخجوان و سرزمین اصلی آذربایجان حمایت می‌کند.
ایران نگران است که این کریدور بتواند ارتباط زمینی خود را با ارمنستان قطع کند و می‌خواهد ببیند پلتفرم مشاوره منطقه‌ای پیشنهادی ترکیه که شامل ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران، روسیه و ترکیه می‌شود، چگونه عمل می‌کند.
در رابطه با موضوع آب، مقامات ایرانی ترکیه را مسئول طوفان‌های گرد و غبار دانسته و آن‌ها را به کاهش سطح آب رودخانه‌های دجله و فرات که از ترکیه سرازیر شده و به سمت عراق و سوریه سرازیر می‌شود، مقصر می‌دانند.
به همین ترتیب، ترکیه را به دلیل کاهش آب رودخانه ارس که از شرق کشور سرچشمه می‌گیرد و بخشی از مرزهای ایران در منطقه را تشکیل می‌دهد، مقصر دانسته‌اند.
در مورد سوریه، منطقه‌ای شدن جنگ غزه ممکن است تعادل موجود را که هم ترکیه و هم ایران در آن درگیر هستند، بر هم بزند.