بهگزارش مرکز مطالعات سورین، اندیشکده ویلسون در یادداشت تازه خود بهقلم «مریسا خورما» نوشت: بسیاری از تحلیلگران عرب با استراتژی غرب در مورد بحران اوکراین متقاعد نشدهاند. درگیری روسیه و اوکراین تأثیراتی در سراسر منطقه خواهد داشت.
از آنجایی که بحران روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد، نقاط مختلف جهان از نزدیک به این موضوع نگاه میکنند و منتظرند ببینند آیا روسیه حمله خواهد کرد یا تنشزدایی خواهد نمود. یکی از این نقاطی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، جهان عرب است که همانند سایر مناطق، به روشهای متعددی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
نخست اینکه، منطقه عربی همچنان صحنه رقابت قدرتهای بزرگ، به ویژه روسیه و آمریکاست.
دوم اینکه، خانه برخی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز جهان است که آینده تولید انرژی آنها تحت تأثیر تنشهای فزاینده و پیامد بحران است.
علاوه بر این، افزایش سرسامآور قیمت نفت در روزهای اخیر بر بازارهای مالی در کشورهای عربی خلیج فارس تأثیر گذاشته است.
برای کشورهای واردکننده انرژی مانند اردن و لبنان، افزایش قیمت سوخت ذاتاً با نگرانی سیاسی در داخل مرتبط است. سوم اینکه، بسیاری از کشورهای عربی احتمالاً در صورت وقوع جنگ از کمبود مواد غذایی رنج خواهند برد، زیرا روسیه و اوکراین هر دو از منابع اصلی واردات غلات آنها به شمار میروند.
از دید بسیاری از دولتهای عربی، دلایل و فرصت های بیشتری برای گرایش قویتر به روسیه وجود دارد.
«طارق عثمان» -نویسنده مصری- خاطرنشان کرد که روسیه در تلاش است تا بخشی از خلاء را که به دلیل کاهش حضور آمریکا ایجاد شده، در شرق مدیترانه و ناآرامترین بخشهای شمال آفریقا جبران کند.
عثمان افزود: کشورهای عربی به وضعیت اوکراین نگاه میکنند تا ارزیابی کنند که آیا آمریکا واقعاً قدرت و مهمتر از همه، خلاقیت کافی را نشان میدهد تا اهداف روسیه را رد کند یا در غیر این صورت آیا روسیه به آنچه میخواهد خواهد رسید. نگاهی گذرا به عناوین و تحلیلهای رسانههای عربی در بسیاری از موارد نشان میدهد که اعراب چگونه تنشهای ژئوپلیتیکی در اروپا و مدیریت بحران اوکراین توسط دولت بایدن را تحلیل میکنند.
بهعنوان مثال، یکی دیگر از ستوننویسهای عرب در روزنامه «اخبار الخلیج» مستقر در بحرین نوشت: آمریکا و متحدانش در ناتو درگیر یک درگیری آشکار با روسیه بر سر اوکراین هستند و اوضاع را تا آستانه جنگ تشدید میکنند.
یک تحلیلگر کاملا آشنا با روسیه در منطقه به من گفت که بیشتر پوشش خبری بحران اوکراین در رسانههای عربی از اخبار یا گزارشهای روزنامههای بزرگ بینالمللی دریافت میشود. او گفت: «شما به ندرت نیات مهم نظامی روسیه در اوکراین را میبینید. اکثر اعراب روسیه را از منظر اتحادهای قدیمی که شوروی در سراسر منطقه ایجاد کرده بود، میبینند. او خاطرنشان کرد: بسیاری این درگیری را یک درگیری داخلی بین روسیه و اوکراین میدانند.»
با توجه به این دیدگاهها، برخی تحلیلگران نیز آشکارا از جنبشهای ژئوپلیتیکی به دور از دنیای تکقطبی که در آن آمریکا هژمون است، استقبال میکنند.
70 درصد از جوانان در 50 شهر عربی مورد بررسی روسیه را متحد، و تنها 26 درصد، این کشور را دشمن میدانند. در مقابل، 57 درصد، آمریکا را متحد و 41 درصد، این کشور را دشمن میدانند. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که جوانان عرب بیش از 60 درصد از جمعیت منطقه را تشکیل میدهند.
تحلیلگران امیدوارند که این تحولات نشاندهنده بازگشت احتمالی به دنیای دوقطبی یا تغییر به سوی دنیای چندقطبی باشد که در آن روسیه با چین در رقابت برای قدرت با آمریکا همراه شود. رقابت قدرتهای بزرگ فرصتی را برای کشورهای منطقه فراهم میکند تا خودشان را نشان دهند و متحدان مشتاقتری پیدا کنند.
به گفته عبدالله بابود، تحلیلگر سیاسی و دانشگاهی عمانی، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، همانند سایر کشورهای غیرعضو این نهاد در جهان عرب مانند مصر، سعی میکنند روابط متعادلی با قدرتهای بزرگ جهانی حفظ کنند.
او خاطرنشان کرد که در بحران اوکراین «اگر مجبور به انتخاب یک طرف شوند، این موضوع آنها را در موقعیت نامناسبی قرار میدهد»، بهویژه اگر این وضعیت به جنگ منجر شود. ممکن است برخی قبلاً یک طرف را انتخاب کرده باشند.