به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه اوریکس در تحلیلی به قلم »استیجن میتزر« »جوست اولیمنز» نوشت: بسیاری از ناظران جنگ اوکراین منتظر حضور احتمالی پهپادهای ایرانی به همراه نیروهای مسلح روسیه هستند، اما تقریبا تعداد اندکی می‌دانند که تسلیحات ساخت ایران و خریداری‌شده از این کشور پیش از این و دست‌کم از آوریل 2022، نقش فعالی در میادین نبرد اوکراین داشته‌اند.
اولین نمونه از مشاهده تسلیحات ایرانی یا خریداری‌شده از این کشور، نزدیک به شهر اوکراینی کریفیی ریه و اواخر آوریل 2022 رخ داد که یک شهروند شاهد دفن مشکوک تعدادی بشکه بود و به پلیس محلی خبر داد.
وقتی که افسران پلیس این بشکه‌ها را از زیر خاک بیرون آوردند، معلوم شد حاوی یک انبار از تسلیحات اوکراینی است که در صورت تسلط روسیه بر شهر، برای عملیا‌ت‌هایی پشت خطوط دشمن در نظر گرفته شده بودند.
در این انبار تسلیحاتی چند نوع مواد منفجره، مهمات و ده‌ها تفنگ تهاجمی چینی نوع 56-آی وجود داشت که تا پیش از جنگ توسط اوکراین به کار گرفته نشده بودند.
تنها بخشی از تفنگ‌های عرضه‌شده نوع 56-آی از سوی چین به خدمت نیروهای مسلح ایران در آمده بودند که یا برای استفاده در یک جنگ منطقه‌ای احتمالی در آینده تهیه شده بودند، یا اینکه در میان نیروهای نیابتی در سرتاسر غرب آسیا توزیع شدند.
مورد دوم بعد از مداخله سال 2015 عربستان در یمن رخ داد که ایران در واکنش به آن شروع به تهیه انواع سامانه‌های تسلیحاتی برای شبهه‌نظامیان حوثی کرد. محموله‌های تسلیحاتی گه‌گاه توسط کشتی‌های جنگی غرب که در منطقه گشت می‌زدند، رهگیری و ضبط می‌شد.
آمریکا، بریتانیا، فرانسه و استرالیا از طریق ضبط این تسلیحات بود که ده‌ها هزار تفنگ با الگوی آی کی را که بسیاری از آن‌ها از نوع 56-آی، تفنگ‌های تک‌تیرانداز، آر پی جی، خمپاره و موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک بودند و همچنین تعداد کمی از سامانه‌های پدافند هوایی ایران و موشک‌های کروز را در اختیار گرفتند.
مقصد نهایی این تسلیحات با شروع درگیری‌ها در اوکراین کاملا مشخص شد.
نشانه‌های بیشتر از تسلیحات ایران در ماه‌های می و جولای 2022 به دست آمد، زمانی که خمپاره‌های 82 میلمتری اچ‌ام-19 و 120 میلیمتری اچ‌ام-16 در دست نیروهای دفاع منطقه‌ای دیده شدند.
کشف خمپاره‌های ایرانی سریعا با نخستین مشاهده از مهمات ساخت ایران در اوایل سپتامبر 2022 دنبال شد.
هرچند که هیچ رهگیری از محموله‌های تسلحیاتی حاوی گلوله‌های 120 میلیمتری او‌اف-462 به یمن در سال 2022 گزارش نشده، اما شاید اصلا گزارشی در مورد این رهگیری‌ها انجام نشده بود. نظریه دیگر این است که این گلوله‌ها از ایران و از طریق کشور سومی مثل سودان خریداری شده‌اند.
استفاده از طرف سوم برای دستیابی اوکراین به تسلیحات و مهمات یک روش معمولی است که تاکنون منجر به دستیابی به چنین اقلامی از آذربایان، بلغارستان، پاکستان و سودان شده است.
به نظر می‌رسد که در این میان، چند نوع دیگر از انواع تسلیحات تولیدی یا قاچاق ایران راهی اوکراین شده‌اند و شامل تسلیحات اضافی کوچک، مسلسل، آر پی جی، خمپاره و حتی موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک می‌شوند. صدها موشک هدایت‌شونده ضد تانک پیش از این و طی نیم دهه عملیات قاچاق ضبط شده‌اند و این‌ها نیز می‌توانند به زرادخانه متنوع تسلیحات اوکراینی راه یافته باشند.
این تسلیحات مواردی متعارف در میان تسلیحاتی هستند که از ایران گرفته شده‌اند و در نتیجه، به راحتی می‌توان آن‌ها را به کار گرفت، اما موارد عجیب‌تری هم در دسترس هستند که می‌توانند برای اقدامات جنگی مفید واقع شوند.