به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، اندیشکده کویینسی در مقاله تازه خود به‌قلم «ایان دیویس» نوشت:از آنجایی که ناتو به‌عنوان یک بازیگر اصلی در امور جهانی در پی جنگ در اوکراین بزرگ‌تر می‌شود، فقدان شفافیتی که مشخصه فرآیندهای برنامه‌ریزی نظامی دوربرد آن است، چالشی جدی برای نظارت دموکراتیک ایجاد می‌کند.
این مشاهدات به‌ویژه در مورد نشست‌های عادی سه‌ساله ژنرال‌های ارشد ناتو و روسای دفاع اعمال می‌شود.
آخرین نوع این نشست‌ها در قالبی به نام کمیته نظامی ناتو در 10 می در بروکسل برگزار شد.
در نشست ویلنیوس در ماه جولای، از رهبران سیاسی ناتو خواسته می‌شود که هزاران صفحه از طرح‌های نظامی مخفی را تأیید کنند که برای اولین بار از زمان جنگ سرد، نحوه پاسخ ائتلاف به حمله روسیه را شرح می‌دهد.
اکثر این طرح‌ها پشت درهای بسته توسط نمایندگان نظامی دائمی در مقر ناتو در بروکسل و دیگر مقامات ناتو و دفاع ملی، بدون بررسی قبلی از سوی نهادهای پارلمانی و کارشناسان مستقل طراحی شده است.
در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست روسای دفاع، رئیس کمیته نظامی ناتو، دریاسالار «راب بائر» آن را به دلیل ادغام بی‌نظیر ناتو و برنامه‌ریزی نظامی ملی، «تاریخی» توصیف کرد.
بائر افزود که ناتو برای اولین بار پس از پایان جنگ سرد، اهداف عینی و مبتنی بر تهدید برای ارائه به کشورها خواهد داشت و این به ائتلاف این امکان را می‌دهد تا دقیقاً همان چیزی را انجام دهد که پرچم ناتو نماد آن است:
همه ما از قطب‌نما پیروی خواهیم کرد؛ اما همان‌طور که هر کوهنوردی می‌داند، شما همچنین به یک نقشه و یک ایده بسیار واضح نیاز دارید که در هنگام راه رفتن روی نشانه قطب‌نما چه اتفاقی باید در زیر پای شما بیفتد و چنین نرده‌هایی با قطب‌نمای ناتو وجود ندارد.
به‌جای نقشه کوهنورد، مقامات ارشد ناتو مجموعه‌ای از طرح‌ها و مفاهیم نظامی یا آنچه بائر از آن به‌عنوان «خانواده طرح‌ها» یاد می‌کند، پیش‌نویس، اصلاح و تقویت کرده‌اند.
اگرچه این اسناد محرمانه باقی می‌مانند، اما قرار است از این واقعیت که آن‌ها توسط روسای دفاع بررسی شده و برای تأیید در اجلاس ویلنیوس به رهبران سیاسی ارائه خواهند شد، اطمینان حاصل کنیم؛
اما دقیقاً به این دلیل است که این اهداف تأثیر قابل‌توجهی بر سرمایه‌گذاری‌های آتی و پیشرفت‌های نیروهای مسلح ملی خواهند داشت.
خانواده طرح‌ها و مفاهیم نظامی طبقه‌بندی‌شده ناتو به شرح زیر است: مفهوم بازدارندگی و دفاع از منطقه یورو-آتلانتیک که نحوه عملکرد ناتو در صلح، بحران و جنگ در اجرای تعهدات دفاع جمعی را مشخص می‌کند.
منطقه یورو-آتلانتیک آنچه برای بازدارندگی و دفاع در برابر دو تهدید موردنیاز است را تعیین می‌کند: روسیه و گروه‌های تروریستی. برنامه‌های استراتژیک و منطقه‌ای که از منطقه یورو-آتلانتیک بیرون می‌آیند، ساختار، عملیات و سرمایه‌گذاری‌های آتی ناتو از جمله تجهیزات، ساختارهای فرماندهی و کنترل، زیرساخت‌ها و لجستیک را هدایت می‌کنند.
طرح‌های منطقه‌ای: توضیح دهید که چگونه ناتو از یک منطقه جغرافیایی خاص در برابر روسیه و گروه‌های تروریستی دفاع خواهد کرد. این طرح‌های دفاع ملی کشورهای عضو خط مقدم را با طرح‌های جمعی ناتو ترکیب می‌کند و در نتیجه به‌دنبال بهینه‌سازی توانایی ناتو برای انتقال نیروها به مکان مناسب در زمان مناسب است.
الزامات ساختار نیرو: تعداد و انواع تجهیزات و سازمان‌هایی که ناتو برای اجرای برنامه‌های منطقه یورو-آتلانتیک و منطقه‌ای در همه مناطق و حوزه‌ها (هوایی، زمینی، دریایی، فضا و سایبری) به آن‌ها نیاز دارد.
مدل نیروی ناتو: آنچه برای تولید نیروهای بیشتر با آمادگی بالا در سراسر ناتو لازم است را مشخص می‌کند.
هیچ‌یک از جلسات برای عموم یا رسانه‌ها باز نبود و تنها جزئیاتی که به‌صورت عمومی در دسترس قرار گرفت در گزارش خبری ناتو و همچنین متن برخی از سخنان افتتاحیه مختصر دریاسالار بائر و ینس استولتنبرگ در آغاز نشست گنجانده شد.
دبیر کل ناتو از رهبران سیاسی خواسته است که هدف هزینه‌های نظامی این ائتلاف در ویلنیوس را برای تأمین مالی اجرای این طرح‌های نظامی افزایش دهند.
استولتنبرگ پیش از این نشست گفت: «انتظار می‌رود کشورهای عضو ناتو با یک تعهد جدید سرمایه‌گذاری دفاعی موافقت کنند، با 2 درصد نه به‌عنوان سقفی که تلاش می‌کنیم به آن برسیم، بلکه 2 درصد تولید ناخالص داخلی به‌عنوان حداقلی است که باید در دفاع خود سرمایه‌گذاری کنیم.»
برنامه اقدام تولید دفاعی ناتو نیز با هدف تعیین دستورالعمل‌هایی برای افزایش تولید و ظرفیت تولید تجهیزات نظامی در دستور کار قرار دارد.
در حالی که چند سال طول می‌کشد تا این طرح‌ها به‌طور کامل اجرا شوند، ناتو و کشورهای عضو را در مسیری قرار دادند که انحراف از آن دشوار خواهد بود.
بررسی دقیق پارلمانی لازم است تا اطمینان حاصل شود که فرآیندهای تصمیم‌گیری شفاف هستند، افرادی که تصمیم‌گیری می‌کنند در قبال آن تصمیم‌ها پاسخگو هستند.
در نهایت، با توجه به اینکه ارتباطات مؤثر برای ایجاد انعطاف‌پذیری در یک دنیای ناآرام ضروری است، پس باید برای ایجاد آگاهی و درک از برنامه‌های ناتو در میان مردم تلاش بیشتری کرد.
این نه‌تنها اعتماد به واکنش‌های ملی و ناتو را افزایش می‌دهد، بلکه دسترسی آزادتر به چنین طرح‌هایی نیز به‌عنوان یک بازدارنده برای کسانی که ما را تهدید می‌کنند، عمل می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر مسکو به‌وضوح توانایی اوکراین برای مقاومت در برابر تهاجم نظامی روسیه را درک می‌کرد، ممکن بود در وهله اول از راه‌اندازی آن منصرف شده بود.