به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه جروزالم پست در یادداشت خود به‌قلم «نویل تلر» نوشت: در 19 و 20 آوریل، «الی کوهن» -وزیر امور خارجه- از دو همسایه نزدیک ایران در آسیای میانه بازدید کرد.
در سراسر دریای خزر، آذربایجان که با شمال غربی ایران همسایه است و ترکمنستان که همسایه شمال شرقی آن است، روبروی یکدیگر قرار دارند.
هر دو جزو 15 جمهوری بودند که زمانی توسط اتحاد جماهیر شوروی بلعیده شدند و هر دو در سال 1991 استقلال خود را بازیافتند.
متعاقباً، هر دو از قرار گرفتن تحت سلطه همسایه قدرتمندترشان، ایران اجتناب کردند.
به همین دلیل، آن‌ها از اهمیت استراتژیک زیادی برای اسرائیل(رژیم صهیونیستی) برخوردار شدند که برای حفظ روابط خوب با آن‌ها تلاش کرده است.
کوهن ابتدا به آذربایجان رفت. اسرائیل(رژیم صهیونیستی) بیش از 30 سال است که شراکت استراتژیک و تجاری نزدیکی با آذری‌ها دارد، اما نه یک شراکت دیپلماتیک. این کمبود کمتر از یک ماه قبل از سفر کوهن، زمانی که آذربایجان سفارت خود را در اسرائی(رژیم صهیونیستی)ل افتتاح کرد، برطرف شد.
اسرائیل(رژیم صهیونیستی) که یکی از اولین کشورهای جهان بود که استقلال آذربایجان را در دسامبر 1991 به رسمیت شناخت، در واقع در سال 1993 سفارت خود را در پایتخت باکو تأسیس کرد.
اسرائیل(رژیم صهیونیستی) در جریان جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی با ارمنستان در سال 2020 با افزایش محموله‌های تسلیحاتی از آذربایجان حمایت کرد. آذربایجان از درگیری 6 هفته‌ای پیروز بیرون آمد و کنترل مناطق مورد مناقشه را دوباره به دست گرفت.
«جورج دیک» -سفیر اسرائیل(رژیم صهیونیستی) در آذربایجان گفت: «اسرائیل(رژیم صهیونیستی) نشان داد که ما در زمان ضروری با آذربایجان در آنجا حضور داشتیم. برای آن‌ها، این اثبات یک دوستی واقعی بود.»
با وجود اینکه روابط تجاری بین دو کشور قوی است، کوهن اعلام کرد که افتتاح سفارت جمهوری آذربایجان در تل‌آویو نماد عصر جدیدی است.
در روابط دو کشور کوهن در سفر خود به آذربایجان با یک هیئت 20 نفره به نمایندگی از صنایع سایبری، دفاعی، امنیت داخلی، مدیریت آب و کشاورزی اسرائیل همراه بود.
این هیئت با رهبران تجاری و دولتی آذری ملاقات کرد و گفتوگوهای گسترده‌ای از جمله تمایل آذربایجان برای گسترش واردات اسرائیل به حوزه‌های سایبری و انرژی خورشیدی انجام شد. دو طرف همچنین توافق کردند که در زمینه اکتشافات فضایی همکاری کنند.
البته زیربنای روابط نزدیک تجاری و کاری، تهدیدی است که ایران متوجه منطقه می‌کند. کوهن هنگام دیدار با جیحون بایراموف وزیر امور خارجه آذربایجان در مورد خطرات آن صحبت کرد.
او گفت: اسرائیل(رژیم صهیونیستی) و آذربایجان از تهدیدهای ایران یکسان تصور می‌کنند. نظام آیت‌الله‌ها در ایران، مناطق ما را تهدید می‌کند، تروریسم را تأمین مالی می‌کند و کل غرب‌آسیا را بی‌ثبات می‌کند.
گزارش‌های رسانه‌ها حاکی از آن است که آذری‌ها به اسرائیل(رژیم صهیونیستی) اجازه داده‌اند تا از خاک این کشور مأموریت‌های شناسایی به داخل ایران انجام دهد. ب
یشتر از این، برخی گزارش‌ها حدس می‌زنند که هرگونه حمله آینده اسرائیل(رژیم صهیونیستی) به برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند از همین امتیاز برخوردار باشد.
کوهن از آذربایجان به ترکمنستان سفر کرد و اولین وزیر خارجه اسرائیل(رژیم صهیونیستی) در 30 سال اخیر شد که چنین کاری انجام می‌دهد.
او با سردار «بردی محمدوف» ملاقات کرد و اولین سفارت دائمی اسرائیل(رژیم صهیونیستی) را در پایتخت، عشق‌آباد افتتاح کرد.
اسرائیل(رژیم صهیونیستی) و ترکمنستان در سال 1993 روابط دیپلماتیک برقرار کردند، اما تنها 10 سال پیش بود که اسرائیل سفیر خود و یک تیم دیپلماتیک را به این کشور فرستاد و از آن زمان تاکنون در خارج از اماکن موقت فعالیت می‌کنند.
کوهن گفت: ترکمنستان یک نیروگاه انرژی در یک موقعیت استراتژیک است. افتتاح سفارت دائمی ما امروز باعث تقویت روابط بین دو کشور می‌شود.
این رویداد همچنین دارای اهمیت نمادین بود. واقع در فاصله 15 کیلومتری از مرز ایران، سفارت جدید در بین هر نمایندگی دیپلماتیک اسرائیل، نزدیک‌ترین سفارت به جمهوری اسلامی است. این پیامی را به رهبران ایران می‌فرستد که اسرائیل یک نفوذ فعلی و رو به رشد در منطقه است.
اهمیت این مناسبت از سوی دیگر کشورهای نگران تهدید ناشی از ایران، به رسمیت شناخته شد و سفرای تعدادی از جمله آمریکا آذربایجان و امارات در مراسم افتتاحیه شرکت کردند.
موضوع مشترک گفتوگوهای کوهن با آذربایجان و ترکمنستان، چشم‌انداز اتصال ذخایر گاز طبیعی اسرائیل(رژیم صهیونیستی) به خطوط لوله آن‌ها بود و در نتیجه پتانسیل انتقال گاز اسرائیل(رژیم صهیونیستی) به اروپا را افزایش داد.
احتمال دیگر شامل ترکیه است که از روابط نزدیک زبانی، فرهنگی و سیاسی با کشورهای آسیای میانه برخوردار است.
در حالی که اروپا مشتاق است از انرژی روسیه صرف‌نظر کند، ترکیه به دروازه بالقوه‌ای تبدیل شده است که از طریق آن می‌توان نفت و گاز طبیعی قاره را از منابع جایگزین، از جمله اسرائیل و کشورهای آسیای میانه، تأمین کرد.
آذربایجان و ترکمنستان ماهیت بسیار متفاوتی دارند. آذربایجان یک جمهوری دموکراتیک سکولار است که توسط یک رئیس‌جمهور رهبری می‌شود. جامعه پر رونق یهودیان، یکی از بزرگ‌ترین جوامع در جهان اسلام از آزادی کامل دین و عبادت برخوردار است.
از سوی دیگر، ترکمنستان یک جامعه بسته با نظام سیاسی استبدادی و اقتصاد متمرکز است. تولید ناخالص داخلی این کشور به‌شدت به صادرات گاز طبیعی وابسته است، اما درآمدهای کلان کشور در سبک زندگی اکثر ترکمن‌ها منعکس نمی‌شود.
وب‌سایت رسمی دولت آمریکا معتقد است که فساد تقریباً در تمام لایه‌های جامعه در ترکمنستان وجود دارد، در حالی که کارنامه کلی دولت در زمینه حقوق بشر، از جمله محدودیت‌های آن بر آزادی مذهبی، ضعیف است.
بردی محمدوف گفته است که به‌دنبال پیگیری آذربایجان و افتتاح سفارت ترکمنستان در اسرائیل (رژیم صهیونیستی)است، در حالی که اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائی(رژیم صهیونیستی)ل گفته است که قصد دارد اواخر امسال به آذربایجان سفر کند.