بهگزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه میدل ایست مانیتور در گزارش خود بهقلم «معتصم عدلول» نوشت: «رجب اردوغان» -رئیسجمهور ترکیه- در جولای 2017 از جده بازدید کرد و با هدف میانجیگری جهت پایان دادن به محاصره اعمالشده علیه قطر توسط سعودیها، امارات، بحرین و مصر، با «سلمان بن عبدالعزیز» -پادشاه عربستان- و «محمد بن سلمان» -ولیعهد- این کشور دیدار کرد.
اردوغان قبل از پرواز به خبرنگاران در فرودگاه استانبول گفت: «هیچکس دیگر علاقهای به طولانی کردن این بحران ندارد».
بیشتر کشورهای خلیجفارس، از جمله عربستان، روابط خوبی با ترکیه داشتند که به دلیل مواضع متفاوت آنها در قبال انقلاب بهار عربی تیره شده بود.
در حالی که اکثر کشورهای خلیجفارس با آنها مخالف بودند، ترکیه از انقلاب حمایت میکرد. روابط دوجانبه نیز پس از قتل جمال خاشقجی روزنامهنگار در سال 2018 به شدت تیره شد.
قتل خاشقجی خشم جهانی را علیه عربستان و بن سلمان که حاکم واقعی آن است، برانگیخت. ترکیه بر اجرای عدالت در مورد پرونده خاشقجی اصرار داشت و مراحل قانونی را آغاز کرد. سیا بن سلمان را به صادر کردن دستور قتل متهم نمود. با این حال، هیچ کشور یا نهاد بینالمللی کوچکترین تنبیهی علیه عربستان اعمال نکرده است.
این امر منجر به تحریم غیررسمی کالاهای ترکیه توسط عربستان شد و صادرات ترکیه به این کشور را تا 90 درصد کاهش داد. با این حال، اردوغان تصمیم گرفته است روابط خود با ریاض را بهبود بخشد.
از ابتدای سال جاری، آنکارا انتقادات خود را نسبت به قتل خاشقجی کاهش داده است. واردات عربستان از ترکیه در دو ماه اول سال جاری 2.8 درصد افزایش یافت.
ماه گذشته، عربستان اردوغان را برای بازدید از پادشاه سالخورده و ولیعهد این کشور دعوت کرد. اردوغان مشتاق این دیدار بود، زیرا او تجارت با عربستان را یک نیاز مهم برای احیای اقتصاد ترکیه میداند و حمایت سیاسی و دیپلماتیک ریاض را در آستانه انتخابات ریاستجمهوری سال آینده حیاتی قلمداد میکند.
اردوغان پیش از عزیمت به جده به خبرنگاران گفت که سفرش به عربستان تجلی اراده مشترک ما برای بهبود روابط و تقویت روابط سیاسی، نظامی و فرهنگی است.
وی افزود که تقویت همکاریها در زمینههای بهداشت، انرژی، امنیت غذایی، دفاعی و مالی برای دو طرف سودمند خواهد بود.
«هانی نقشبندی» -تحلیلگر سیاسی عرب- گفت: این سفر، سفر عادی یک رئیس دولت نیست، بلکه بیشتر یک حرکت نمادین است که با افزایش حجم تجارت، گردشگری و روابط اقتصادی همراه خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد که اردوغان به دنبال آشتی با کل منطقه است.
«علی شهابی» -تحلیلگر سیاسی- خاطرنشان کرد که «اردوغان منزوی شد و بهای گزافی را در خسارات هنگفت ناشی از تحریم اقتصادی پرداخت کرد.»
او گفت که این انزوا به دلیل پافشاری اردوغان بر قتل خاشقجی و کشاندن پرونده به نهادهای بینالمللی است.
«یوسف کاتب اوغلو» -دستیار اردوغان- گفت: این دیدار در پاسخ به دعوت عربستان انجام شد و برای آنکارا و ریاض سود دوطرفه داشت.
ترکیه خواهان سرمایهگذاری عربستان و عربستان خواهان تسلیحات و بازرگانان ترکیه است.
این واقعیت که بن سلمان پس از توصیف ترکیه بهعنوان بخشی از «محور منطقه ای شرارت» در جده به گرمی از اردوغان استقبال کرد، به وضوح نشاندهنده علاقه عربستان به ترمیم روابط تیره است.
«اسماعیل یاشا» -روزنامهنگار و تحلیلگر سیاسی ترکیه- در پاسخ به این سوال که «چرا باید دو کشور با یکدیگر در تضاد باقی بمانند؟»،
گفت همه دلایل اختلاف میان ترکیه و عربستان ناپدید شده است. او این ادعا را نپذیرفت که سعودیها لزوما اردوغان را بهخاطر پیگیری پرونده خاشقجی بخشیدهاند.
ترکیه می توانست بی سر و صدا پرونده را ببندد، اما این کار را نکرد. اردوغان هرکاری که می توانست انجام داد و سپس پرونده را به دادگاه های سعودی منتقل کرد، زیرا همه مظنونان در آنجا هستند.
با توجه به عدم تمایل آشکار آمریکا برای اقدامات تنبیهی علیه عربستان، ترکیه دیگر چه کاری می تواند بکند؟»
پس آیا ترکیه در مقابل عربستان سر تعظیم فرود آورده است؟ من فکر میکنم که وضعیت بسیار پیچیدهتر از این است.