به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه کاسپین نیوز در گزارشی به‌قلم «الهام کریملی» خبر داد: «الهام علی‌اف» -رئیس‌جمهور آذربایجان- هنگام ارائه جزئیات در مورد پروژه‌های اجراشده توسط باکو گفت که آذربایجان قصد دارد حمایت‌های خود را برای انتقال سریع‌تر بار در مسیرهای شرق به غرب گسترش دهد.
«علی‌اف» در پنجمین نشست سران کشورهای آسیای میانه که در تاجیکستان برگزار شد، همکاری‌های ترانسفری بین آذربایجان و آسیای میانه را یکی از مهمترین نیروهای محرک و مستحکم‌کننده در روابط بین این کشورها برشمرد.
او در سخنان خود اذعان کرد: «حوزه حمل‌ونقل و لجستیک جایگاه اساسی در روابط ما دارد. برای کشورهای آسیای میانه، آذربایجان یک کشور ترانزیتی قابل اعتماد در مسیر بازارهای ترکیه و اروپا است و این مسیر ترانزیت برای تمام شرکای تجاری ما حائز اهمیت است.»
وی با تأکید مجدد بر تعهد باکو برای کمک به کشورهای آسیای میانه برای رسیدن به بازارهای اروپایی، خاطرنشان کرد: «برادران ما در آسیای میانه می‌دانند که تمام زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک آذربایجان در دسترس آن‌ها بوده و خواهد بود.»
باکو بر اهمیت روزافزون خود برای تجارت بین‌قاره‌ای و ارتباطات ترانزیتی تمرکز می‌کند.
خط راه‌آهن و بندر دریایی پیشرو در حال ارتقا هستند تا تقاضای رو به رشد حمل‌ونقل کالا در مسیر شرق به غرب را برطرف کنند.
در سخنان علی‌اف آمده است: «ما در حال نوسازی راه‌آهن باکو- تفلیس- قارص هستیم؛ حجم بار از طریق آن جاده از 1 ملیون تن به 5 میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت. به موازات آن، ظرفیت بندر تجاری باکو نیز از 15 میلیون تن به 25 میلیون تن افزایش می‌یابد.»
باوجود اینکه آذربایجان دارای بزرگ‌ترین ناوگان تجاری با بیش از 50 فروند کشتی در دریای خزر است، علی‌اف گفت: «پروژه‌های سرمایه‌گذاری برای افزایش تعداد کشتی‌های نفتکش و بار خشک تولیدی از 6 به 10 تا 15 فروند در سال در دست تولید و افزایش است.»
خط باکو- تفلیس- قارص (BTK) به طول 829 کیلومتر، شبکه راه‌آهن آذربایجان را به شبکه راه‌آهن ترکیه متصل می‌کند و یک ارتباط ریلی آسان‌تر و سریع‌تر بین چین، آسیای میانه و اروپا را امکان‌‌‌‌‌پذیر می‌کند.
قطارهایی که از باکو حرکت می‌کنند، از طریق ریل تفلیس پایتخت گرجستان، به سمت مقصد نهایی قارص در شمال شرقی ترکیه می‌گذرند. بخش 504 کیلومتری این ریل عظیم از آذربایجان عبور می‌کند، در حالی که گرجستان و ترکیه به ترتیب دارای 246 کیلومتر و 79 کیلومتر از این خط را شریک هستند.
این خط ریلی راه‌آهن (BTK)، سفر زمینی بین چین و اروپا را به جای 25 تا 45 روز به 15 روز کاهش می‌دهد که باعث می‌شود سرعت آن دو برابر حمل و نقل دریایی و کمتر از نصف قیمت‌های سفر هوایی باشد. طبق گزارشات، تحویل سالیانه محموله در این خط در بیشترین حد نوسانات به 17 میلیون تن خواهد رسید. از زمان راه‌اندازی آن در سال 2017، نزدیک به 1.5 میلیون تن بار حمل و نقل شده است.
این خط ریلی همچنین بخشی از یک کریدور میانی به طول 5 هزار کیلومتر است که از شمال غربی استان ادرنه ترکیه تا ناحیه کاتونکاراگای در لبه شرقی قزاقستان امتداد دارد. در حال حاضر 3 تا 5 درصد محموله‌های زمینی چین به اروپا، از این کریدور میانی عبور می‌کند. مقامات آذربایجان، ترکیه و کشورهای آسیای میانه قصد دارند در سال‌های آینده آن را به حدود 30 درصد برسانند.
منطقه آسیای میانه، با دسترسی محدود به بازارهای غربی به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، به‌دنبال تنوع اقتصادی با استارت زدن پروژه‌های بلندپروازانه مختلف مانند ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) بوده است. برای کشورهای منطقه آسیای میانه، این مسیر ریلی به‌عنوان ادامه منطقی پروژه چند میلیارد دلاری کمربند و جاده است که برای دستیابی به ارتباط امن، ارزان‌تر و سریع‌تر با اروپا حاصل می‌شود.
در تاریخ 5 نوامبر 2017، اولین محموله این قطار که حامل 600 تن گندم بود از طریق این مسیر، قزاقستان را به سمت بندر مرسین ترکیه ترک کرد. این قطار مسیر 1258 کیلومتری بین دو مقصد را در حدود 30 ساعت به پایان رساند.
اولین ترانزیت موفق کالا، مقامات قزاقستان را تشویق کرد تا برنامه‌های خود را برای این خط ریلی استراتژیک گسترش دهند. قزاقستان مسیر ریلی مذکور را بخش ارزشمندی از کریدورهای حمل و نقلی از چین به منطقه آسیای میانه و حوضه خزر می‌داند که راه را برای بازارهای اروپایی هموار می‌کند.
از طرف دیگر ازبکستان محصور در خشکی نیز خود را بسیار مشتاق این مسیر ریلی نشان داده است. از سال 2016، رایزنی‌هایی بین مقامات باکو و تاشکند برای تسریع فرصت‌های این کشور برای استفاده از ظرفیت آن برای صادرات به اروپا انجام شده است.
ازبکستان به دلیل صادرات متنوع خود از جمله زغال‌سنگ و پنبه که تولید آن‌ها به دلیل هجوم سرمایه‌گذاری‌های خارجی در حال افزایش بوده است، شناخته می‌شود. تحلیلگران تخمین می‌زنند که این مسیر ریلی به ازبکستان کمک می‌کند تا گردش مالی کلی خود را افزایش دهد و این کشور را قادر می‌سازد صادرات خود را بسیار تسهیل بخشد.
برای ترکمنستان نیز این یک مسیر جایگزین بسیار کارآمد برای رسیدن به بازار اروپا است. عشق‌آباد با قرار گرفتن بر روی ذخایر عظیم سوخت فسیلی، به‌دنبال ارتباطات مفیدتر بین قفقاز جنوبی و آسیای میانه است که می‌تواند به بازار 760 میلیونی این قاره دسترسی داشته باشد. از این رو، مسیر باکو- تفلیس- قارص، یکی از مهمترین برنامه‌های دولت ترکمنستان برای نفوذ بیشتر به بازارهای خارج از کشور می‌شود.