به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه دیپلمات در مقاله تازه خود به‌قلم «کوشکومبایف» «نوریدنووا» نوشت: در سال 2024، آستانه به مرکزی برای مجموعه‌ای از نشست‌های محوری تبدیل شد که هر یک به‌عنوان یک ستون مهم در دیپلماسی منطقه‌ای شناخته شدند.
«توکایف» رئیس‌جمهور قزاقستان از رهبران فعلی چهار کشور دیگر آسیای میانه، «جپاروف» رئیس‌جمهور قرقیزستان، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان، «محمداف» رئیس‌جمهور ترکمنستان و م«یرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان استقبال کرد.
به‌دنبال پیشینه ای که در پنجمین نشست مشورتی در ماه سپتامبر 2023 ایجاد شد، علی اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و ایمنادزه، رئیس مرکز منطقه‌ای دیپلماسی پیشگیرانه سازمان ملل متحد برای آسیای میانه نیز در این گردهمایی در آستانه شرکت کردند.
برخلاف امیدهای رهبری قزاقستان، هیچ پیشرفتی در خصوص امضای موافقتنامه دوستی، حسن همجواری و همکاری برای توسعه آسیای میانه در قرن بیست و یکم توسط تاجیکستان و ترکمنستان در نشست آستانه حاصل نشد.
با وجود پیشرفت قابل‌توجه در مذاکرات مرزی قرقیزستان و تاجیکستان در سال 2024، این بی‌میلی همچنان ادامه دارد.
رأی ممتنع تاجیکستان از تصویب قرارداد دوستی به مسائل مرزی آن با قرقیزستان مرتبط است.
در این میان، به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای تعمیق اتصال منطقه‌ای نتایج مثبتی را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، گردش تجاری بین کشورهای آسیای میانه از سال 2018 در حال افزایش بوده است.
کشورهای منطقه به‌دنبال پیوند پتانسیل حمل و نقل و توسعه زیرساخت‌های انرژی هستند. این امر در اولین نشست وزرای انرژی آسیای میانه و دومین نشست وزرای حمل و نقل آسیای میانه، آشکار شد.
این جلسات منجر به انعقاد یک بیانیه مشترک در مورد نتایج اولین نشست وزرای انرژی آسیای میانه، یادداشت تفاهم در مورد توسعه مراکز حمل و نقل و لجستیک در کشورهای آسیای میانه و بیانیه آستانه دومین وزرای حمل و نقل آسیای میانه شد. دو سند اخیر به‌عنوان ادامه منطقی توافقنامه تقویت روابط حمل و نقل زمینی در آسیای میانه در نشست سال 2023 به امضا رسید.
در حالی که تعاملات چندجانبه گسترده‌تر به سرفصل‌ها تبدیل می‌شود، روابط دوجانبه در آسیای میانه محرک واقعی پیشرفت در منطقه است.
قزاقستان از طریق شبکه‌ای از معاهدات دوجانبه، نه‌تنها روابط خود را با کشورهای همسایه تعمیق می‌بخشد، بلکه زمینه را برای یکپارچگی منطقه‌ای منسجم‌تر فراهم می‌کند. روابط متفقین با قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان برقرار شده، در حالی که مشارکت استراتژیک با ترکمنستان همچنان در حال گسترش است.
در این زمینه، روسای جمهور قزاقستان و ازبکستان در آستانه دیدار دوجانبه داشتند. همکاری بین این دو قدرت نسبتاً بزرگ منطقه‌ای صرفاً نمادین نیست، بلکه بنیادی است.
بدون تلاش مشترک آن‌ها، بعید است که چشم‌انداز آسیای میانه یکپارچه محقق شود.
این مکانیسم یکپارچه‌سازی پیشرفته بر نقش رهبری این دو کشور در پیشبرد یکپارچگی منطقه‌ای تأکید می‌کند.
همکاری آن‌ها یادآور مشارکت فرانسه و آلمان است که در اتحاد اروپا مؤثر بود.
در آسیای میانه، قزاقستان و ازبکستان آماده هستند تا به‌عنوان لوکوموتیوهای یک پروژه منطقه‌ای مشابه خدمت کنند.
سرعت تعامل بین آستانه و تاشکند قابل‌توجه است و تنها در پنج سال گذشته 15 دیدار بین روسای جمهور آن‌ها انجام شده است.
امضای معاهده روابط متفقین بین قزاقستان و ازبکستان در ماه دسامبر 2022 و به‌دنبال آن تصویب در ازبکستان در سال 2023 و قزاقستان در سال 2024، گواهی بر تعهد آن‌ها است. قزاقستان و ازبکستان با به رسمیت شناختن موضع محتاطانه سایر کشورهای آسیای میانه در قبال ادغام، با ایجاد شورای بین دولتی و استقبال از تصویب برنامه مشارکت استراتژیک و اتحاد برای سال‌های 2024 تا 2034 زمینه را برای وحدت منطقه‌ای فراهم می‌کنند.
در آستانه اجلاس، توکایف مقاله‌ای با عنوان رنسانس آسیای میانه؛ به‌سوی توسعه و شکوفایی پایدار منتشر کرد. این قطعه مفهوم توسعه همکاری‌های منطقه‌ای را در بر می‌گیرد؛
بر ستون‌های اصلی یکپارچگی منطقه‌ای تأکید می‌کند و در نهایت این مقاله همچنین هویت مشترک آسیای میانه را برجسته می‌کند.
میرضیایف به مقاله توکایف در نشست مشورتی به‌عنوان تحلیلی عمیق از کار مشترک آن‌ها اشاره کرد. او پیشنهادات توکایف را با پیشنهاد اتخاذ مفاهیم مشترک در امنیت و حمل و نقل تکمیل کرد. با توجه به اختلال در مسیرهای تجاری و حمل و نقل سنتی ناشی از درگیری‌ها در اوکراین و غرب‌آسیا و آسیب‌پذیری ناشی از تحریم‌ها، این همکاری به‌موقع و ضروری است.
در سال 2024، قزاقستان و ازبکستان برای سازماندهی حمل و نقل بار در مسیر چین، قزاقستان و ازبکستان توافق کردند.
در جریان دیدار اخیر خود، هر دو رئیس‌جمهور در مراسمی به مناسبت ورود قطار کانتینری که نزدیک به 4 هزار و 500 کیلومتر را تنها در پنج روز از بندر خشک چینی شیان به تاشکند و از قزاقستان طی کرد، شرکت کردند. این مسیر حمل و نقل چشم‌اندازهای جدیدی را برای سایر کشورهای منطقه ارائه می‌دهد.
یکی از نتایج مهم این جلسات، تشکیل شورای وزیران امور خارجه است. این نهاد وظیفه دارد از حمایت متقابل در ساختارهای بین‌المللی و منطقه‌ای اطمینان حاصل کند که گامی مهم در تحکیم همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای آن‌هاست.
بیانیه توکایف مبنی بر اینکه آسیای میانه موفق به معنای قزاقستان موفق است، نشان‌هنده تعهد دلگرم‌کننده به تعمیق یکپارچگی منطقه‌ای است.
اگر این اصل در میان سایر کشورهای آسیای میانه مورد پذیرش گسترده‌تری قرار گیرد، می‌تواند کلید موفقیت بلندمدت آسیای میانه متحد باشد.