بهگزارش مرکزمطالعات سورین، وبگاه دیفنس وان در یادداشت تازه خود بهقلم «جاکلین فلدشر» نوشت: در میان رهبران سالخورده و سیاستهای جدید، حامیان کنترل تسلیحات از تهاجم پوتین برای توجه دوباره به سلاحهای هستهای استفاده میکنند.
«باراک اوباما» -رئیسجمهور آمریکا- در سخنرانی خود در پراگ در 5 آوریل 2009 یک هدف بلندپروازانه و بلندمدت تعیین کرد: خلاص شدن جهان از شر سلاحهای هستهای. سلاحهایی که وی آنها را خطرناکترین میراث جنگ سرد نامید. بیش از یک دهه بعد، به نظر میرسد دیدگاه اوباما برای بسیاری از رهبران جنبشهای کنترل تسلیحات و ضد سلاحهای هستهای، در حال محو شدن است.
تنشها با دیگر قدرتهای هستهای رو به افزایش است. تهاجم روسیه به اوکراین نگرانی فزایندهای را در مورد بنبست هستهای ایجاد کرده است. درست قبل از تهاجم، ارتش روسیه ماه گذشته رزمایشهای تحریکآمیز تسلیحات هستهای را برگزار کرد.
چین نیز در حال توسعه زرادخانه هستهای خود است و اغلب با غرب بر سر ادعاهای ارضی خود در دریای جنوبی چین درگیر میشود. کره شمالی بمب خود را به نمایش میگذارد. ایران به سمت توسعه پیش میرود. در واشنگتن، سیاستمداران به همان اندازه که قبلاً اختلاف داشتند، اختلافنظر دارند که این امر تصویب یک معاهده جدید کنترل تسلیحات را تقریباً غیرممکن میکند.
به گفته برخی از کارشناسان، همه اینها در دهه گذشته بسیاری از تلاشهای کنترل تسلیحات را به بنبست رسانده یا خنثی نموده و تلاشهای آینده را دشوار خواهد کرد.
کمترین تعامل آمریکا در این زمینه با روسیه، پس از تهاجم همهجانبه این کشور به اوکراین در ماه فوریه متوقف شد، زیرا غرب تحریمهای شدیدی را اعمال نمود، قایقهای تفریحی متعلق به الیگارشها را توقیف کرد و خطوط هوایی این کشور را بست. هفته گذشته، مسکو با استناد به تحریمها از مذاکرات برای توافق هستهای جدید ایران خارج شد.
«داریل کیمبال» -مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات- گفت: احتمال توافق تسلیحاتی برای آینده کم به نظر میرسد.
بر اساس گزارش انجمن کنترل تسلیحات که در 28 فوریه منتشر شد، پوتین با تهاجم به اوکراین، هرگونه پیشرفت بیشتر در زمینه کنترل تسلیحات و کاهش خطر را حداقل در حال حاضر غیرممکن کرده است.
در آوریل 2010، اوباما اولین نشست امنیت هستهای را برای کار بر روی مواد هستهای امنیتی و جلوگیری از تروریسم هستهای تشکیل داد. رهبران جهان از آن زمان تاکنون بیش از سه چهارم از 260 تعهدی را که در جلسات ایجاد شده، اجرا کردهاند. در سال 2015، او میانجیگری برجام را برعهده گرفت که ایران را از دستیابی به سلاح هستهای در ازای لغو تحریمها منع کرد. این توافق از سوی طرفداران کنترل تسلیحات مورد تحسین قرار گرفت و توسط دموکراتها بهعنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای دیپلماتیک زمان ما اعلام شد.
بسیاری از تلاشهای کنترل تسلیحات هستهای، در دوران دولت ترامپ حذف شدند. به گفته انجمن کنترل تسلیحات، وی در ماه می 2018 آمریکا را از توافق هستهای ایران خارج کرد و تهران از آن زمان تاکنون پنج بار مفاد برجام را نقض کرده است. در ماه نوامبر، ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا، گفت که ایران در ساخت سلاحهای هستهای پیشرفت داشته و به غنیسازی اورانیوم تا سطح مورد نیاز برای ساخت بمب نزدیکتر شده است.
دولت بایدن سال گذشته تلاشهایی را برای ورود مجدد به توافق آغاز کرد، اما مذاکرات بهطور ناگهانی برای مدت نامعلومی در هفته گذشته متوقف شد، زیرا روسیه اعلام کرد که از برجام خارج میشود، مگر اینکه تحریمهای آمریکا علیه روابط تجاری آتی این کشور با ایران برداشته شود.
جوزپ بورل، مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در توییتی نوشت: «به دلیل عوامل خارجی، به وقفهای کوتاه در گفتگوهای وین نیاز است. «متن نهایی اساساً آماده و روی میز است. بهعنوان هماهنگکننده، من به همراه تیمم، به ارتباط با همه شرکتکنندگان برجام و آمریکا برای غلبه بر وضعیت فعلی و بستن توافق ادامه خواهم داد.» بایدن در طول مبارزات انتخاباتی خود در سال 2020 قول داد که اتکای آمریکا به سلاحهای هستهای را کاهش دهد و وبسایت مبارزات انتخاباتی او گفت که «تنها هدف زرادخانه هستهای ایالات متحده باید بازدارندگی باشد». شورای جهانی زیستپذیر ضمن حمایت از بایدن، گفت که تعهد مادامالعمر او برای کنترل تسلیحات هستهای میتواند ما را در مسیری به سمت حذف سلاحهای هستهای هدایت کند.