بهگزارش مرکز مطالعات سورین، رادیو عمومی ملی آمریکا (انپیآر) در یادداشت تازه خود بهقلم «لری کاپلو» نوشت:مذاکرات برای احیای برجام از دوشنبه در وین آغاز میشود. این هفتمین دور دیدارهای بین آمریکا، ایران، قدرتهای اروپایی و چین خواهد بود. و از آخرین دور، اتفاقات زیادی برای افزایش ریسک هرگونه توافقی رخ داده است.
جهت یادآوری، توافق سال 2015 به ایران در ازای محدود کردن برنامه هستهایاش، معافیت از تحریمهای اقتصادی را اعطا میکرد. ترامپ در سال 2018 این توافق را رها کرد و تحریمهایی را که آمریکا لغو کرده بود، دوباره اعمال کرد. ایران با افزایش عمومی و گام به گام ماشینآلات مورد استفاده برای غنیسازی اورانیوم مورد نیاز برای یک بمب هستهای به این کار پاسخ داد.
ایران و آمریکا همراه با دیگر قدرتهای جهانی درگیر در این توافق میگویند که میخواهند آن را احیا کنند. اما آنها روی این موضوع ماندهاند که چه کسی قدمهای اول را برمیدارد.
از زمانی که مذاکرات متوقف شد، رئیسجمهور جدید و تندرویی در ایران روی کار آمده است که خواستههای کشورش برای هرگونه توافق جدید را افزایش داده است. و در پسزمینه آن، مجموعهای از حملات به برنامه هستهای ایران وجود دارد که گمان میرود منشا آن اسرائیل(رژیم صهیونیستی) باشد، از جمله ترور یک دانشمند برجسته ایرانی در یک سال پیش که این امور، خطر چانهزنی در میز مذاکره را افزایش میدهد.
طبق استدلال دولت ترامپ، توافقی که توسط اوباما انجام شد، بسیار کوتاه بود و بخشهایی از آن در سال 2025 منقضی میشود و به تغییرات اساسی در سیاستهای ایران نیاز داشت. زمانی که ترامپ دوباره تحریمها را اعمال کرد، فروش نفت ایران قطع شد. زمانی که سایر شرکای این توافق با این کار ترامپ مخالفت کردند، آمریکا تهدید کرد هر شرکتی که با ایران تجارت میکند نیز از تجارت با این کشور منع خواهد شد.
در واکنش به خروج آمریکا از برجام، ایران محدودیتهای این توافق را زیر پا گذاشت. مجلس محافظهکار این کشور حتی قانونی را تصویب کرد که نقض برجام را الزامی میکند. از آن زمان، این کشور بیش از آنچه برجام اجازه میدهد، اورانیوم غنیشده ذخیره کرده است و عرضه خود را بسیار فراتر از سطوح تعیین شده در توافق، یعنی سطوح غنیسازی مورد نیاز برای یک سلاح اتمی نزدیکتر کرده است.
زمانی که آمریکا در این توافق بود و ایران به آن پایبند بود، تحلیلگران میگفتند که برنامه هستهای این کشور متوقف شده و حداقل یک سال از تولید اورانیوم غنیشده کافی برای ساخت بمب فاصله دارد. اکنون، کارشناسان میگویند اگر ایران بخواهد برای رسیدن به آن اقدامی کند، ممکن است یک ماه دیگر مانده باشد. شاید نگرانکنندهترین چیز این است که ایران دسترسی به بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی را محدود کرده است. آنها ممکن است اطلاعات حیاتی را از دست بدهند.
برای بازگشت به این توافق، آمریکا باید شبکه پیچیده تحریمها را از بین ببرد. ایران باید دوباره به بازرسان اجازه دسترسی بدهد، تجهیزات را از بین ببرد و اورانیوم یا سطح غنیسازی خود را کاهش دهد. در هر صورت، ایران در مورد چگونگی ساخت سلاح هستهای در این فرآیند اطلاعات بیشتری کسب کرده است.
در بحبوحه نارضایتی از اقتصاد ضعیف ایران و ناامیدی از فروپاشی برجام، ایرانیان«ابراهیم رئیسی» را در ماه ژوئن انتخاب کردند. او نسبت به مقام پیشین خود، «حسن روحانی» تندروتر است. به نظر میرسد رئیسی مصمم است نشان دهد که میتواند توافق بهتری برای مردمش به ارمغان آورد.
«علی باقری کنی» -معاون وزیر امور خارجه ایران- به رسانههای دولتی گفت: «ما مذاکرات هستهای نداریم، زیرا موضوع هستهای در سال ۲۰۱۵ به طور کامل مورد توافق قرار گرفت.»
مقامات ایرانی میگویند اساساً از آنجایی که این آمریکا بود که اولین بار توافق را زیر پا گذاشت، این کشور باید اولین اقدامات را انجام دهد تا با لغو همه تحریمها دوباره آن را برقرار کند و میگویند به دنبال تضمینی هستند که برجام حتی پس از انتخابات ریاستجمهوری بعدی آمریکا نیز به قوت خود باقی خواهد ماند.