به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه مدوزا در مقاله تازه خود به‌قلم «ماگاریتا لیوتوا» نوشت: روسیه و ایران در نظر دارند شهرهای رشت و آستارا ایران را به‌عنوان بخشی از «کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب» از سن‌پترزبورگ به بمبئی از طریق ریل به یکدیگر متصل کنند.
کرملین مایل به تأمین مالی این پروژه است، اما کارشناسان به دلیل تأخیرها و شروع نشدن ساخت‌وساز همچنان تردید دارند.
این پروژه می‌تواند صادرات روسیه به ایران را تقویت کند.
در ماه می سال 2023، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با ابراهیم رئیسی، همتای ایرانی خود، تماس ویدیویی داشت.
(رئیسی یک سال بعد در سانحه هوایی جان خود را از دست داد.) در این دیدار وزرای حمل‌ونقل دو کشور با «حضور» روسای جمهور توافقنامه بین دولتی در مورد راه‌آهن رشت – آستارا امضا کردند.
این خط آهن به طول 160 کیلومتر شهر بندری آستارا در دریای خزر را به رشت، بزرگ‌ترین شهر ایران در همان ساحل متصل می‌کند.
بر اساس متن تماس کرملین، رئیسی از اینکه توافقنامه «بالاخره» امضا شد، «ابراز خوشحالی» کرد. پوتین در پاسخ، ساخت راه‌آهن را «رویداد مهمی برای کل زیرساخت حمل‌ونقل جهانی» خواند.
دو کشور به‌شدت تحریم‌شده، در حال کار برای توسعه یک پروژه بین‌المللی بزرگ هستند: «کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب» که به محموله‌ها اجازه می‌دهد از سن‌پترزبورگ به بمبئی از طریق گرجستان، ارمنستان و ایران سفر کنند
. راه‌آهن رشت – آستارا بخشی از این کریدور خواهد بود که در مجموع بیش از 7 هزار کیلومتر را در بر می‌گیرد.
روسیه و ایران در حال ساخت دو کریدور حمل‌ونقل جدید هستند که آسیا و اروپا را به هم متصل می‌کند تا تحریم‌ها را تضعیف کنند.
این کریدور که شامل مسیرهای دریایی، ریلی و جاده‌ای است، در حال حاضر عملیاتی است و مسیر غربی از مرز روسیه به ایران در امتداد سواحل غربی دریای خزر، مسیر شرقی از طریق قزاقستان و ترکمنستان و گذرگاه مسیر ترنس خزر ادامه دارد.
با این حال، طرح توسعه ترانزیت از طریق ارمنستان با مخالفت آذربایجان روبرو شد و در پی شکست ارمنستان در مناقشه قره‌باغ کوهستانی و روابط رو به رشد ایران با آذربایجان، چشم‌انداز ادغام راه‌آهن ارمنستان در کریدور «شمال-جنوب» حتی کمتر واقع‌بینانه شد. ایران با نارضایتی از تلاش‌های ارمنستان برای تقویت روابط با غرب و تضعیف روابط خود با روسیه، همکاری با آذربایجان از جمله پروژه‌های حمل‌ونقل مشترک را در اولویت قرار داده است.
در اوایل سال 2022، روسیه هشدار داد که ارمنستان ممکن است از کریدور «شمال-جنوب» خارج شود، زیرا مسیرهای جایگزین از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر هستند.
طی سال گذشته، کمتر از 18 میلیون تن محموله در کریدور روسیه-ایران جابه‌جا شد که حمل‌ونقل داخلی به 818 میلیون تن و محموله‌های بین‌المللی به 550 میلیون تن رسید. بزرگ‌ترین دسته کالاهای حمل‌شده مواد غذایی به‌ویژه غلات است که روسیه به ایران تحویل می‌دهد و سپس باید در داخل کشور حمل شود.
راه‌آهن جدید حمل‌ونقل این کالاها و سایر کالاها را تسهیل می‌کند و انتظار می‌رود حجم حمل‌ونقل در امتداد کریدور «شمال-جنوب» تا سال 2030 به 32 میلیون تن در سال افزایش یابد.
روسیه قصد دارد با وام 1.3 میلیارد یورویی با نرخ بهره سالانه 6 درصد، پروژه جدید راه‌آهن در ایران را تأمین مالی کند.
مجموع هزینه‌ها 1.6 میلیارد یورو برآورد شده که ایران 300 میلیون یورو کمک کرده است. معاون وزیر راه و شهرسازی ایران در ماه دسامبر سال 2023 از قصد روسیه برای کاهش نرخ سود این وام به سه درصد خبر داد.
ساخت راه‌آهن بین روسیه و ایران هنوز مشخص نیست و ویتالی ساولیف، معاون نخست‌وزیر در امور حمل‌ونقل از تلاش مشترک بین دو نهاد یاد کرد.
تحلیل‌گران پیشنهاد می‌کنند که یک شرکت تابعه راه‌آهن روسیه ممکن است درگیر باشد، زیرا بسیاری از قراردادهای ساخت‌وساز بزرگ به دلیل کمبود ظرفیت، منابع مالی یا ریسک‌پذیری به راه‌آهن روسیه واگذار می‌شود.
در مجموع، هزینه‌های بودجه روسیه برای کریدور «شمال-جنوب» ممکن است حتی بیشتر از حد انتظار باشد.
طبق یک پروژه «نقشه راه» که توسط «مدوزا» به دست آمده است، دولت روسیه برآورد می‌کند که هزینه‌ها تا سال 2030 به 183 میلیارد روبل (بیش از 2 میلیارد دلار) خواهد رسید.
با این حال، نزدیک به 150 میلیارد روبل (1.7 میلیارد دلار) از این مبلغ فقط به‌طور موقت برای سال‌های 2026-2030 برنامه‌ریزی شده است که این تردیدها را در مورد اینکه آیا بودجه واقعاً منابع لازم را خواهد داشت یا خیر، ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، 200 میلیارد روبل دیگر (2.3 میلیارد دلار) به‌عنوان «نیازهای اضافی» ذکر شده است که نشان می‌دهد این مبلغ باید از جای دیگری تأمین شود، احتمالاً از سرمایه‌گذاران خصوصی. تاکنون، شرکت‌های روسی علاقه چندانی به تأمین مالی این پروژه نشان نداده‌اند.