به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه دیپلمات در مطلب تازه خود به‌قلم «فرانسیسکو اولموس» نوشت: جمهوری‌های آسیای میانه در سال‌های اخیر انبار وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین خود را گسترش داده‌اند که معمولاً پهپاد نامیده می‌شوند.
منطقه چه به دلیل تغییرات کلی در جنگ یا رویدادهای خاص مانند تسلط طالبان بر افغانستان یا درگیری بین قرقیزستان و تاجیکستان، به طور فزاینده‌ای خود را به پهپادها مسلح می‌کند.
با این حال، همه کشورها به‌دنبال افزایش قابلیت‌های پهپادهای خود به یک روش نیستند. استراتژی دفاعی خاص آن‌ها، میزان بودجه و انتخاب شرکای خارجی عواملی هستند که نوع پهپادها و ارائه‌دهندگان را تعیین می‌کنند.
در سپتامبر گذشته، پهپادهای نظامی در آسیای میانه برای اولین بار وارد درگیری‌ها شدند.
این اقدام در جریان درگیری‌های مسلحانه قرقیزستان و تاجیکستان رخ داد. مقامات تاجیکستان، قرقیزها را به استفاده از پهپادهای TB2 بایراکتار ساخت ترکیه برای بمباران خاک تاجیکستان متهم کردند و تصاویری از حمله پهپادهای قرقیزستان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
گزارش شده که TB2 قرقیزستان مسئول انهدام سخت‌افزار نظامی تاجیکستان از جمله دو تانک، یک موشک‌انداز و یک کامیون مهمات بوده است.
در اوایل همان هفته که درگیری‌ها بین دو کشور آغاز شد، صدیر جپاروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان پایگاهی برای پهپادهای جدید TB2 این کشور افتتاح کرده بود.
پهپادهای بایراکتار با هیاهوی زیادی در اواخر سال 2021 توسط قرقیزستان خریداری شده بود.
تقریباً در همان زمان، بیشکک همچنین از خرید پهپادهای نظارتی روسی Orlan-10E خبر داد. پیش از آن، نیروهای مسلح قرقیزستان پهپادهای نظارتی WJ-100 چینی را دریافت کرده بودند. این تحرکات به‌دنبال تشدید درگیری مرزی با همسایه تاجیکستان در بهار 2021 بود که در آن ارتش تاجیکستان برتری را به دست آورد.
در اوایل سال جاری، هنگامی که وزیر دفاع تاجیکستان از کارخانه بایراکتار در ترکیه بازدید کرد و شایعاتی در مورد برنامه‌های تاجیکستان برای خرید TB2 نیز منتشر شد، زنگ خطر در قرقیزستان به صدا درآمد.
این امر مزیتی را که قرقیزستان اخیراً در برابر تاجیکستان به دست آورده بود، خنثی می‌کرد. حتی وزیر خارجه آینده قرقیزستان در پارلمان اعتراف کرد که این توافق یک واقعیت است. با این حال، تاجیکستان در نهایت پهپاد بایراکتار را خریداری نکرد.
تاجیکستان به جای خرید TB2 به ایران نگاه کرد. ماه بعد، در ماه می 2022، ایران در تاجیکستان کارخانه پهپادهای ابابیل-2، دستگاه‌های قدیمی‌تر و محدودتر را در مقایسه با پهپادهای ترکیه‌ای قرقیزستان افتتاح کرد.
تاجیک‌ها علاوه بر پهپادهای ساخت ایران، پهپادهای آمریکایی پوما را نیز به زرادخانه خود اضافه خواهند کرد.
این‌ها پهپادهای نظارتی پرتابی هستند که توسط آمریکا به‌عنوان بخشی از بسته کمک امنیتی گسترده‌تر 60 میلیون دلاری در برابر افغانستان و طالبان ارائه شده است.
عامل ایران باعث ایجاد جنجال در سطح بیشتر شده است. در اواخر اکتبر، یک روزنامه‌نگار اوکراینی ازبکستان را به مونتاژ پهپادهای ایرانی متهم کرد که توسط روسیه برای حمله به مراکز جمعیتی در اوکراین استفاده می‌شد.
ازبکستان این اتهام را رد کرد و سپس این روزنامه‌نگار اعتراف نمود که منظور او تاجیکستان بوده است.
اما مقامات تاجیکستان نیز هرگونه نقشی در تولید و صادرات پهپادها به روسیه را تکذیب کردند.