به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه کالیبر در مطلب تازه خود به‌قلم «میخائیل شرشفستکی» نوشت:اندکی پس از انتخابات قبلی در آمریکا و روی کار آمدن «دولت جو بایدن»، «جیمز جفری» یکی از کارشناسان برجسته این کشور در زمینه سیاست غرب‌آسیا مقالات متعددی را منتشر کرد.
او در آن‌ها تحولات بعدی را به دقت پیش‌بینی کرد. امروز زمان بررسی دولت بایدن و سیاست غرب‌آسیایی آن است، بنابراین این پیش‌بینی‌ها مفید هستند.
جفری در عین حال یک محقق و یک دیپلمات است. او چندین سمت در چندین دولت آمریکا داشت، سفیر بغداد و آنکارا بود و در سال 2018 دولت دونالد ترامپ او را به‌عنوان نماینده ویژه آمریکا برای تعامل با سوریه منصوب کرد.
به گفته «جان بولتون»-مشاور سابق امنیت ملی ریاست‌جمهوری- این جفری بود که در سال آخر دولت ترامپ، مسیر کلی واشنگتن را در منطقه تعیین کرد و از برون‌سپاری غرب‌آسیا به ترکیه حمایت کرد. چه این درست باشد یا نه جفری چندین پیش‌بینی کرد که به طرز عجیبی به حقیقت پیوستند.
نخست، جفری اشاره کرد که تلاش دولت بایدن برای بازبینی مجدد توافق برجام با ایران و همکاری و تعامل صلح‌آمیز با این کشور به جایی نمی‌رسد.
این توافق خواستار لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در ازای امتناع این کشور از غنی‌سازی اورانیوم و ساخت سلاح هسته‌ای بود.
حق با او بود. تمام تلاش‌های دولت بایدن برای بازنگری مجدد برجام با شکست مواجه شده است.
طرفین در چهار سال نتوانستند به توافق برسند. ایران به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده برای ساخت چندین سلاح هسته‌ای انباشته کرده و فعالانه در حال توسعه برنامه موشکی خود است، یعنی به سلاح هسته‌ای نزدیک می‌باشد.
شاید به این دلیل که برای تهران، رویارویی با اتحاد آمریکا و اسرائیل یک هدف کلیدی ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک است. ایران با گسترش شبکه متحدان خود که اکنون یمن، عراق، سوریه و لبنان و هم‌چنین نوار غزه را در بر گرفته و تا حد زیادی تحت سلطه خود در آورده است، نفوذ خود را افزایش می‌دهد.
عدم اطمینان تهران در مورد موضع آمریکا نیز به یک جنبه مهم تبدیل شده است.
آمریکایی‌ها ابتدا در سال 2015 و در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما با ایران به توافق هسته‌ای دست یافتند، سپس در سال 2018 ترامپ آمریکا را از این توافق خارج کرد، اگرچه ایرانی‌ها عموماً مفاد آن را رعایت کردند.
بایدن دموکرات تصمیم گرفت دوباره آن را بررسی کند، اما جمهوری خواهان هشدار دادند که در صورت بازگشت به قدرت در آمریکا، آن را لغو خواهند کرد.
سپس ایرانیان شرط گذاشتند که کنگره آمریکا یک قطعنامه تقنینی در مورد این قرارداد تصویب کند تا با یک فرمان اجرایی ساده لغو نشود.
پیش‌بینی دوم جفری مربوط به ترکیه بود. وی با انتقاد از رویکرد تحقیرآمیز برخی سیاست‌مداران آمریکایی نسبت به این کشور، خاطرنشان کرد: «ترکیه مهم‌ترین متحد واشنگتن است که وظیفه آن مهار ایران و روسیه است.»
اگرچه آنکارا مبادلات تجاری خود را با تهران گسترش داده است و در حال حاضر قصدی برای تشدید اوضاع ندارد، اما دو قدرت بزرگ غرب‌آسیا رقبای سنتی هستند.
آن‌ها برای قرن‌ها صرفاً به دلیل جغرافیا، موقعیت و قدرت رقیب بوده‌اند. علاوه بر این، این کشورها در سوریه با یکدیگر مخالف هستند، جایی که ایران (همراه با روسیه) از نظام علوی-شیعی اسد و ترکیه از نیروهای ضد اسد حمایت می‌کنند.
درگیری با یونان، مصر، قبرس و اسرائیل بر سر میادین گازی در شرق مدیترانه نقشی به همان اندازه در سرد شدن روابط با واشنگتن نقش ایفا کرد.
در سال 2019، یک مجمع گاز مدیترانه‌ای با هدف تولید و انتقال مشترک گاز برای صادرات به اتحادیه اروپا تأسیس شد که ترکیه به آنجا دعوت نشد.
در پاسخ، آنکارا درگیری جدی با یونان (یک کشور ناتو) بر سر مناطق آبی مورد مناقشه که در آن میادین گاز قرار دارد، پیدا کرد.
کار به جایی رسید که کشتی‌های ترکیه و یونان بدون استفاده از سلاح درگیر شدند. آمریکا و اروپا در کنار آتن قرار گرفتند.
در چنین شرایطی، ترکیه انگیزه‌های بیشتری برای نزدیک شدن به مسکو که مخالف ناتو است، داشت.
سوریه به موضوع بحث‌برانگیز دیگری تبدیل شده است. واشنگتن از تشکیلات کرد در آن کشور حمایت می‌کند و به آن‌ها سلاح می‌دهد. ائتلافی از شبهه‌نظامیان کرد و برخی از شبهه‌نظامیان عرب که با حمایت آمریکا ایجاد شده است، نیروهای دموکراتیک سوریه با تعدادی دیگر از نیروها یعنی اسد و دوستان ایرانی‌اش، بقایای داعش، نیروهای سنی طرفدار ترکیه مخالفت می‌کند.
جفری معتقد بود که آمریکا باید بیش از پیش به ترکیه نزدیک شود و چنین سیاستی جایگزینی ندارد.
تاکنون واقعیت پیش‌بینی او را تائید کرده است. علاوه بر اهمیتی که ترکیه برای ناتو و رویارویی آن با ایران دارد، دلیل دیگری، شاید به همان اندازه مهم، وجود دارد: ترکیه دشمن ژئوپلیتیکی طبیعی روسیه است.
برای آنکارا، تقویت نفوذ روسیه در دریای سیاه غیرقابل قبول است و برای جلوگیری از احیای اتحاد جماهیر شوروی به هر شکلی و تبدیل روسیه به یک قدرت جهانی، دست به هر کاری خواهد زد.