به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، موسسه آرتیکل در یادداشت تازه خود به‌قلم «ایان لیندن» نوشت: روابط بین‌المللی پرتنش ما خطر گسترش سلاح‌های هستهای و درگیری بین قدرتها را افزایش میدهد. دونالد ترامپ در سال 2018 از برجام خارج شد و توافق هستهای با ایران را که آمریکا در جولای 2015 با دیگر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد شامل روسیه، چین، فرانسه و انگلیس به علاوه آلمان و اتحادیه اروپا امضا کرده بود، لغو کرد. او سپس تحریمهای فلج‌کننده جدیدی را بر کشتی‌رانی و بانک‌های ایران اعمال کرد که هدف آن ضربه زدن به فروش نفت این کشور بود. ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ اوپک است.
یک دهه طول کشید تا برجام به مرحله مذاکره برسد و باعث محدودیت تولید اورانیوم تسلیحاتی مورد نیاز کلاهک‌های هستهای توسط ایران شد و بنابراین خطر جنگ با اسرائیل (رژیم صهیونیستی) را کاهش داد. در نتیجه، اوباما برخی از تحریمهای اقتصادی را لغو کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در برابر سازمان ملل متحد و یک نهاد مستقل معتبر با تجربه 60 سال بازرسی، پاسخگو است، مسئولیت تایید این توافق را بر عهده گرفت. سایت‌های هستهای ایران تحت شدیدترین نظارت‌ها در جهان قرار میگرفتند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به عنوان ضامن و بازرس زمینی، سطح بالایی از پایبندی ایران را گزارش کرد که حتی پس از خروج آمریکا برای چندین ماه ادامه داشت. برجام کارساز بود. یک دستاورد دیپلماتیک کارآمد که توسط ترامپ و حزب جمهوریخواه نابود شد.
اتحادیه اروپا تلاش کرد تا اثرات تحریمهای جدید ترامپ را کاهش دهد، اما نتیجه چندانی نداشت. هر بانکی که با ایران معامله کند، تجارت خود با آمریکا را از دست میدهد. علیرغم ارسال محموله‌های نفتی به کشورهایی مانند چین، اقتصاد ایران ضربه بزرگی خورد و بازیچه دست بدترین دشمنان آمریکا، یعنی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد.
نادیده گرفتن تعهدات آمریکا و اعمال تحریمهای ضعیف‌کننده جدید علیه ایران دو پیامد مستقیم و غیرمستقیم داشت. جمهوری اسلامی با تنظیم چرخش سانتریفیوژهای پیشرفته خود تلافی کرد و ممکن است اکنون در حال تولید اورانیوم 60 درصدی غنیشده باشد. پیامد دوم غیرمستقیم بود. تندروهای ایران، «حسن روحانی» -رئیس‌جمهور نسبتا میانه‌رو- را به دلیل اعتماد به آمریکاییها و وضعیت نامطلوب اقتصاد ایران که ناشی از تحریمهای جدید بود، سرزنش کردند.
اسرائیل(رژیم صهیونیستی) که به واسطه سیاست ترامپ مبنی بر «فشار حداکثری» جسور شده بود، سایتی در کرج را که در آن سانتریفیوژهای پیشرفته ساخته میشد، مورد حمله پهپادی قرار داد. اسرائیلیها «محسن فخری‌زاده» -رئیس برنامه هستهای ایران- را در سال 2020 ترور کردند. در آوریل 2021، یک تاسیسات هستهای زیرزمینی در نطنز مورد هدف قرار گرفت. پس‌زمینه این اقدامات نظامی کاهش تدریجی زمان مورد نیاز ایران برای ساخت سلاح هستهای بود.
طی مذاکرات وین، «حسین امیر عبداللهیان» -وزیر امور خارجه ایران- در 6 ژانویه به الجزیره گفت: لغو تحریم‌ها به معنای لغو همه انواع مندرج در توافق هستهای است و تحریم‌هایی که ترامپ دوباره اعمال کرد، با مفاد توافق در تضاد است.
به نظر می‌رسد ابراهیم رئیسی جانشین رهبری است. نگرانی‌های رئیسی و کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایرانی، امنیت ملی و پرهیز از هرگونه شکاف بزرگ بین وی و [آیت‌الله] علی خامنه‌ای، رهبر فعلی است. از این رو خطوط قرمز ایران در برقراری مجدد برجام شامل این موارد است: لغو کامل تحریمهای هستهای، سپس دوره‌ای برای راستی‌آزمایی آنها، به علاوه تضمینی مبنی بر اینکه آمریکا دوباره از توافق تخطی نمی‌کند.
فشارهای دولت بایدن تا حدودی تنش‌های شیعه و سنی، به ویژه بین عربستان، کشورهای خلیج فارس و ایران را کاهش داده است. این موضوع اسرائیل(رژیم صهیونیستی) را نگران میکند. «علی باقری کنی» برای گفتگو به ابوظبی سفر کرده است. اسلام شیعه معتقد است که داشتن سلاح هستهای و استفاده از آن حرام است. بنابراین ایران ممکن است فقط به دنبال توانایی دستیابی به سلاح هستهای باشد. چین در سال 2021 یک قرارداد همکاری 25 ساله با ایران امضا کرد و میتواند بر این تصمیم تأثیرگذار باشد.
بایدن نیز با انتخاب دشواری روبرو است. نرم کردن موضع آمریکا ارمغانی برای جمهوریخواهان خواهد بود و میتواند به بازگرداندن ترامپ کمک کند.
در حال حاضر پیام مورا، هماهنگ کننده مذاکرات آمریکا و اتحادیه اروپا این است: «زمان رو به اتمام است.»