به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه نشنال اینترست در یادداشت تازه خود به‌قلم «محمد جواد موسوی‌زاده» نوشت: علیرغم درخواست ایران برای تضمین پایبندی دولت بعدی آمریکا به برجام، جو بایدن از دادن چنین تضمینی ممانعت به عمل می¬آورد. آیا درخواست ایران مذاکرات را خنثی می¬کند؟
پس از این¬که سناتور «تام کاتن» در سال 2015 اذعان کرد که توافق هسته¬ای ایران ممکن است با یک امضا نابود شود؛ جواد ظریف پاسخ داد که «رئیس¬جمهور بعدی آمریکا نمی¬تواند از توافق خارج شود.»
او سخت در اشتباه بود. علیرغم این¬که حسن روحانی ایرانیان را متقاعد کرده بود که پایبندی آمریکا به برجام تضمین¬شده است، امضای «جان کری» -وزیر امور خارجه وقت آمریکا- برای جلوگیری از خروج دونالد ترامپ از توافق کافی نبود.
اکنون پنج سال پس از اختلاف کاتن و ظریف، مذاکرات برای احیای برجام در 29 نوامبر 2021 در وین بین ایران و قدرت‌های بزرگ جهانی از سر گرفته می‌شود. با این حال، پیشرفت کمی برای رفع شکاف بین مواضع ایران و آمریکا حاصل شده و سرنوشت برجام را در هاله¬ای از ابهام قرار داده است.
با این وجود، ایران برای رفع تحریم¬های طاقت¬فرسا که اقتصاد این کشور را مختل کرده، به مذاکره با غرب نیاز دارد و ابراهیم رئیسی این موضوع را در دستور کار خود قرار داده است.
در این راستا، چالش¬های متعددی وجود دارد که مانع سازش ایران و قدرت¬های جهانی در مذاکرات بعدی می¬شود. اول و مهم¬تر از همه، جمهوری ¬اسلامی بر تقاضای خود در مورد تضمین دولت بعدی آمریکا برای ادامه برجام، اصرار می¬ورزد.
باتوجه به خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم¬ها که اقتصاد ایران را خصوصاً در زمینه تورم مواد غذایی فلج کرده، منطقی است که مقامات این کشور ترجیح بدهند که بازگشت آن¬ها به برجام تحت یک معاهده قانونی باشد تا تعهد سیاسی. در واقع، سطح اعتماد به¬حدی پایین است که برخی محافظه¬کاران ایرانی خواستار دریافت غرامت از آمریکا به خاطر آسیب¬های اقتصادی وارد شده تحت تحریم¬های ترامپ شدند.
آیت¬الله خامنه¬ای گفته است که آمریکایی¬ها با خروج از برجام، آن را نقض کردند. اکنون آن¬ها نمی¬توانند تضمین کنند که این اتفاق دوباره خواهد افتاد.
برای ارائه چنین تضمینی، جو بایدن باید برجام را به¬عنوان یک معاهده در مجلس سنای آمریکا تصویب کند.
تد کروز در توییتی نوشت: جو بایدن هیچ اختیار قانونی برای انجام این تعهد ندارد و سنا هرگز برجام را تأیید نخواهد کرد. وی در پایان گفت: 100 درصد مطمئن است که هر رئیس¬جمهور جمهوری¬خواه آینده آن را پاره خواهد کرد.
در ماه‌های اخیر، مقامات ایرانی مستقیماً نگرانی‌های خود را به مقامات اروپایی و به طور غیرمستقیم به آمریکایی‌ها منتقل کرده‌اند که بایدن باید تضمین کند که دولت بعدی آمریکا به برجام احترام می‌گذارد.
رابرت مالی گفت: چیزی به نام تضمین وجود ندارد و در ماهیت دیپلماسی نیست. وی افزود: اما ما قصد نداریم که تمام این ماه¬ها را صرف مذاکره برای بازگشت به توافق کنیم تا پس از آن، عقب¬نشینی نماییم.
نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا و یکی از مخالفان سرسخت برجام، احتمالاً در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ شرکت خواهد کرد. علاوه بر این، جمهوری-خواهان هشدار جدی به دموکرات‌ها داده¬اند که اگر آمریکا دوباره به برجام بپیوندد، دولت جمهوری¬خواه آینده این توافق را نابود خواهد کرد. در نتیجه، مذاکره‌کنندگان ایرانی می‌دانند که هرگونه توافق با آمریکا بدون تأیید سنا غیرقابل اعتماد است.
اگرچه تقاضای ایران منطقی است، اما باید دید این کشور تا چه زمانی بر این ماده پافشاری و بار تحریم‌های سنگین را تحمل می‌کند. ایران قطعاً انگیزه¬هایی برای سازش دارد. پایان تحریم¬های آمریکا با آزادسازی دارایی¬های خارجی ایران و اجازه صادرات مجدد نفت به صورت قانونی برای اقتصاد جمهوری اسلامی موهبتی خواهد بود.
به جای درخواست تضمینی مبنی بر پایبندی دائمی آمریکا به برجام، ممکن است عاقلانه‌تر باشد که ایران مکانیسم‌هایی را پیشنهاد کند که هزینه‌های خروج آمریکا را افزایش دهد یا در صورت نقض، این کشور غرامت بدهد. با این حال، همانطور که ترامپ ثابت کرد، موانع کمی وجود دارد که می¬تواند مانع از خروج یک رئیس¬جمهور مصمم از توافقات بین¬المللی یا نادیده¬گرفتن آن شود.