به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه تایمز آسیای میانه در گزارش تازه خود خبر داد: در هشتمین نمایشگاه بین‌المللی جاده ابریشم در شیان در سپتامبر 2024 اعلام شد که چین به صورت رسمی تحت عنوان مشارکت شرکت حمل و نقل کانتینری راه آهن چین (CRTC) به کریدور میانی خواهد پیوست.
این حرکت نشان‌دهنده اتکای بسیار زیاد به پتانسیل زیرساخت مسیر تجاری آسیای میانه است. تغییر مسیر چین به مسیرهای زمینی بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر برای دور شدن از مسیرهای دریایی معمول از طریق نقاطی مانند تنگه مالاکا است که خطراتی ژئوپلیتیکی دارد.
موقعیت جغرافیایی استراتژیک قزاقستان به‌طور طبیعی آن را برای تجارت چین ضروری می‌کند و پروژه‌های زیرساختی که در حال حاضر در حال انجام هستند، جزء کلیدی‌ترین پتانسیل کریدور میانی هستند که باید رقم خورند.
در ماه جولای 2024، قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان، توافق‌نامه‌هایی با چین را با هدف توسعه بیشتر کریدور میانی، بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی تصویب کرد.
این کشور قبلاً زیرساخت‌های ریلی خود را ارتقا داده، بنادر خشکی مانند خرگوس در مرز چین را مدرن‌سازی کرده و تسهیلات ترانزیتی در بندر آکتائو دریای خزر را گسترش داده است.
افزایش جریان کالا از طریق قزاقستان مشهود است؛ بیش از 212 قطار بلوک کانتینری تا سپتامبر 2024 از این کشور عبور کرده‌اند که پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا پایان سال از 300 قطار عبور کند.
این ساخت‌وسازها و به‌ویژه مدرن‌سازی راه‌آهن‌های قزاقستان، با پیشرفت‌هایی که اخیراً به پایان رسیده در امتداد خط باکو-تفلیس-قارس (BTK) که آذربایجان را از طریق گرجستان به ترکیه متصل می‌کند، همراهی می‌کند.
اکنون توسعه ظرفیت این خط از 1 میلیون تن به 5 میلیون تن در سال رسیده است.
در نتیجه همه این تلاش‌ها، زمان سفر کالاها از چین به دریای سیاه به تنها 10 تا 12 روز کاهش یافته است که کارایی این کریدور را برجسته می‌کند.
آذربایجان نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در این اکوسیستم اقتصادی دارد.
بندر آلات باکو به‌عنوان یک نقطه ترانزیت حیاتی برای عبور کالا بین آسیای میانه و قفقاز جنوبی عمل می‌کند.
همکاری آذربایجان با قزاقستان، گرجستان و ترکیه منجر به سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در گسترش تأسیسات بندری و ارتقاء سیستم‌های راه‌آهنی شده است.
نتیجه این است که یک جریان روان‌تر و مطمئن‌تر کالا از چین به اروپا خواهیم داشت که آذربایجان موقعیت خود را برای تبدیل‌شدن به یک مرکز لجستیکی منطقه‌ای در دست می‌گیرد.
علاوه بر این، یک کنسرسیوم چینی اخیراً قرارداد ساخت بندر اعماق دریای آناکلیا در گرجستان را که یک سایت مهم استراتژیک در لبه شرقی دریای سیاه است، منعقد کرده است.
این پروژه ابتدا به یک کنسرسیوم گرجی آمریکایی واگذار شد، اما در سال 2020 به دلیل اختلافات سیاسی و حقوقی لغو شد.
پس از یک روند جدید مناقصه در سال جاری، کنسرسیوم چینی به‌عنوان تنها پیشنهاد‌دهنده ظاهر شد.
اگر زیرساخت‌های پشتیبانی به اندازه کافی توسعه یابد و ظرفیت ترانزیت بار دریای سیاه به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد، آنگاه بندر آناکلیا می‌تواند به یک گره حیاتی در کریدور میانی تبدیل شود و نقش آن در تجارت اوراسیا و تقویت اتصال منطقه‌ای را تقویت کند.
اتکای فزاینده چین به مسیرهای آسیای میانه، ترانس خزر و قفقاز جنوبی فقط به دلیل کارایی آن نیست.
همچنین یک تنوع استراتژیک برای کاهش خطرات ناشی از بی‌ثباتی ژئوپلیتیک در سایر مناطق است.
مسیرهای دریایی معمول از طریق نقاط خفه‌کننده دریایی و همچنین مسیرهای زمینی مانند کریدور شمالی از طریق روسیه، همه به دلایل مختلف مشکل‌ساز شده‌اند.
به دلیل پیچیدگی‌های ژئواکونومیک جهانی ناشی از جنگ مداوم روسیه علیه اوکراین، نه تنها چین، بلکه اروپا نیز در مورد قابلیت اطمینان کریدور شمالی ابراز نگرانی کرده است.
کریدور میانه یک جایگزین برای دور زدن این خطرات ارائه می‌دهد و در عین حال از یکپارچگی لجستیکی پیچیده آسیای میانه استفاده می‌کند.
کریدور میانه علاوه بر مزایای اقتصادی و استراتژیک، مزایای زیست محیطی را ارائه می‌دهد. مسیرهای زمینی، به‌ویژه آن‌هایی که به راه‌آهن متکی هستند، نسبت به کشتیرانی دریایی در حفظ محیط زیست نیست بهینه‌تر هستند.
بنابراین چین تغییر مسیر خود را به سمت حمل و نقل ریلی و چند وجهی در امتداد کریدور میانی به‌عنوان عنصری در سیاست‌های خود برای همسویی با اهداف پایداری جهانی نشان می‌دهد.
این امر فرصت‌هایی را برای دیپلماسی عمومی موفق حول اهداف توسعه مبتنی بر سازمان ملل فراهم کرده است.
به نظر می‌رسد چین ممکن است در طرح‌هایی برای یکپارچه‌سازی و کارایی لجستیکی کریدور میانی در حوزه‌های فن‌آوری مانند سیستم‌های ردیابی پیشرفته، اشتراک‌گذاری بی‌درنگ داده‌ها و رویه‌های گمرکی یکپارچه مشارکت کند.
قزاقستان، آذربایجان و گرجستان بر روی پلتفرم‌های دیجیتالی برای تسهیل عبور و مرورهای مرزی روان‌تر و کارآمدتر همکاری کرده‌اند.
این موارد ضمن تضمین یکپارچگی کالا، تأخیرها را کاهش می‌دهند. چنین پیشرفت‌هایی همچنین رقابت آسیای میانه را به‌عنوان یک پیوند حمل و نقلی تضمین می‌کند.
ادغام چین در کریدور میان مرحله کیفی جدیدی را در استراتژی تجاری این کشور نشان می‌دهد، جایی که نقش آسیای میانه برای آن ضروری می‌شود. این نشان‌دهنده ظهور قزاقستان و آذربایجان به‌عنوان بازیگران حیاتی در لجستیک اوراسیا است.
کشورهایی که در این مسیر قرار دارند از سرمایه‌گذاری‌های چین و تلاش‌های خود برای مدرن‌سازی زیرساخت‌ها سود خواهند برد.
برای آسیای میانه، کریدور میانی چیزی بیش از یک مسیر ترانزیتی است. این نشان‌دهنده دروازه‌ای برای یکپارچگی اقتصادی بیشتر و ثبات منطقه‌ای است.