بهگزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن پالیسی یادداشتی را بهقلم «ماکسیمیلیان هس» منتشر کرد که در آن آمده است: «رجب طیب اردوغان» -رئیسجمهور ترکیه- در راس شرکای ناخوشایندی است که غرب در وضعیت امروزی نیازمند به روابط بهتری با اوست.
دلیل ناخوشایند بودن وی روشن است: او دموکراسی ترکیه را فعالانه تضعیف کرده، دههها است که آزادسازی را از کار انداخته، از مهاجرت بهعنوان اسلحه استفاده نموده، اقلیت کرد را چه در داخل کشور و چه در کشور همسایه سوریه به وحشت انداخته و به ایران کمک کرده تا تحریمهای آمریکا را نقض کند.
او اخیرا اتحادیه ناتو را تهدید کرده که مانع عضویت سوئد و فنلاند در آن میشود. زمان زیادی طول خواهد کشید تا غرب واقعا بتواند به او اعتماد کند.
غرب در جنگ اقتصادی خود علیه روسیه نیازمند ترکیه است. حمایت ترکیه به تنهایی میتواند جریان کالاهای تحریمشده روسیه را در داخل دریای سیاه و از آن به سمت خارج محدود کند و حتی میتواند به کشتیهای اوکراینی کمک کند که در بنادر گیر کردهاند.
کمک او میتواند نقش مهمی برای قطع جریان پولی روسیه و دزدسالاران داشته باشد.
همچنین، اردوغان فعالانه به دنبال توسعه منابع گازی خودش است و حتی میتواند میادین گازی دریایی اسرائیل(رژیم صهیونیستی) و قبرس را به خطوط لوله اروپا متصل کند.
در نهایت، همسویی با اردوغان اهرم فشار ژئواستراتژیک بیشتری به غرب در برابر کرملین میدهد که فراتر از جنگ اوکراین به کار میآید.
ترکیه بازیگر کلیدی در سه جنگ است که روسیه نیز در آن دخالت دارد: سوریه، لیبی و مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر ناگورنو قرهباغ.
برای اینکه جدایی اردوغان از غرب و روابط نزدیکتر او با مسکو جریان معکوسی داشته باشد، درک انگیزههای وی اهمیت دارد. غرب امروز بهای عدم توجه به نگرانیهای او را میپردازد. جدایی وی از غرب در سال 2011، زمانی که بهار عربی در سرتاسر آفریقای شمالی و غرب آسیا گسترش یافت، شروع شد.
اما آنچه که به جدایی اردوغان از غرب و تغییر مسیر او به سمت مسکو سرعت بخشید، حس خیانتی بود که بعد از کودتای نافرجام ترکیه در سال 2016 به وی دست داد و او علنا آمریکا را متهم به تشویق آن کودتا میکرد.
همکاری ترکیه و روسیه از آن زمان تاکنون شامل خط لوله ترکاستریم، طرحهای روسیه برای ساختن نیروگاه هستهای 20 میلیارد دلاری و اعلام ترکیه در سال 2017 برای خرید سامانه دفاع موشکی اس-400 مسکو میشود.
غرب چه مشوقی را میتواند به اردوغان بدهد تا مسکو را ترک کند؟ بحران اقتصادی ترکیه میتواند یک فرصت باشد. تورم سالانه ترکیه به بیش از 73.5 درصد در ماه می رسیده، ذخایر ارزی به پایینترین حد خود در تاریخ نزدیک شده و کاهش ارزش لیر این کشور در برابر دلار از اول سال تاکنون به 30 درصد تنزل یافته و در سال 2021 هم 44 درصد کاهش داشت و خطر عدم پرداخت بدهیها نیز دامن ترکیه را گرفته است.
روشن است که در مقطع فعلی نسبت به تعامل با اردوغان شک و تردیدهایی وجود دارد. به نظر میرسد که استراتژی غرب این باشد: روی شکست اردوغان در انتخابات (ژوئن 2023) حساب کنید.
اردوغان شخصیت ناخوشایندی دارد و احتمالا همین شخصیت هم باقی خواهد ماند، اما به نفع غرب است که او را در کنار خود و نه در کنار روسیه داشته باشد تا بتواند پوتین را تضعیف نموده و بقای اوکراین را تضمین کند. این فرصت وجود دارد و عاقلانه نیست که غرب از آن استفاده نکند.