بهگزارش مرکز مطالعات سورین، موسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) در مقاله تازه خود بهقلم «سیما شاین» «یایر زوکرمن» نوشت: در ماههای اخیر، ایران درگیر یک کارزار دیپلماتیک بود که برای نقض انزوای بینالمللی و بسته تحریمها طراحیشده بود.
در این چارچوب، ایران بهدنبال عضویت در سازمانهای بینالمللی است که سلطه غرب را به چالش میکشند.
قبلاً در سازمان همکاری شانگهای پذیرفتهشده و اکنون از طرف برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بهعنوان عضو بریکس دعوت شده است.
علاوه بر این، رئیسجمهور ایران و تعدادی از وزرا در تلاش برای تقویت روابط سیاسی، نظامی و اقتصادی از آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بازدید کردند.
این اقدامات، در کنار همکاری نزدیک با روسیه در پسزمینه جنگ در اوکراین و همچنین ازسرگیری روابط با کشورهای حاشیه خلیجفارس، به ایران کمک میکند تا وجهه خود را بهعنوان یک کشور مشروع بهبود بخشد.
بااینحال، تاکنون این تلاشها نه از وضعیت وخیم اقتصادی جمهوری اسلامی کاسته است و نه از بیگانگی بسیاری از ایرانیان نسبت به نظام چیزی کم کرده است.
همزمان، ایران در چند ماه گذشته درگیر یک کارزار دیپلماتیک گسترده در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بوده است.
ایران پس از تقویت روابط از طریق «سیاست همسایگی خوب» با کشورهای حاشیه خلیجفارس (و بهویژه پس از تجدید روابط دیپلماتیک با عربستان و امارات) اکنون در تلاش است تا همکاریهای اقتصادی احتمالی را که میتواند بهرغم تحریمهای آمریکا ادامه یابد، پیش ببرد.
امارات ایران را به کنفرانس سالانه راهآهن غربآسیا که در ابوظبی برگزار شد، دعوت نمود و وزیر امور خارجه ایران در ماه می با همتای عمانی خود دیدار کرد تا در مورد اجازه دسترسی شرکتهای ایرانی به مناطق تجاری در خلیجفارس گفتگو کند.
بهعنوان بخشی از تلاش دیپلماتیک ایران در قبال کشورهای آفریقایی، رئیسی در ماه جولای از کنیا، اوگاندا و زیمبابوه بازدید کرد، از سال 2012، این اولین باری بود که یک رئیسجمهور ایرانی به آفریقا سفر کرد.
رئیسی آن را «مأموریتی برای گسترش عمق استراتژیک ایران» خواند. این کارزار با منافع کشورهایی که وی از آنها بازدید کرد، بهویژه در حوزه اقتصادی مطابقت داشت. دهها یادداشت تفاهم در زمینههای ارتباطات، ماهیگیری، کشاورزی و پزشکی امضا شد.
آمریکای لاتین منطقه دیگری است که ایران در آن تلاشهای قابلتوجهی برای گسترش نفوذ خود انجام داده است.
جمهوری اسلامی در تلاش است تا روابط اقتصادی و نظامی خود را با کشورهایی که با آمریکا در تضاد هستند، مانند ونزوئلا، توسعه دهد.
رئیسی به همراه وزرای نفت، دفاع، امور خارجه و بهداشت خود در ماه جولای از ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا بازدید کرد.
رئیسی در زمانی که در کاراکاس بود، زمان زیادی را صرف تقویت مشارکت با دولت نیکلاس مادورو کرد و بهعنوان بخشی از یک توافقنامه همکاری 20 ساله بین کشورها، 25 یادداشت تفاهم امضا کردند که حوزههای مختلف انرژی، بازرگانی، توسعه صنعتی تحقیقات علمی را در برمیگرفت.
ونزوئلا و ایران هر دو با تحریمهای غرب دستوپنجه نرم میکنند، بنابراین این کشور آمریکای جنوبی بستر مناسبی برای همکاری درزمینه صادرات نفت و قطعات جایگزین است.
دو کشور یک شرکت مشترک حملونقل دریایی تأسیس کردند و همکاری خود را در چندین زمینه دیگر ازجمله نوآوری و مخابرات گسترش دادند.
رئیسی درحالیکه در نیکاراگوئه و کوبا بود، موافقتنامههایی را درزمینه مراقبتهای بهداشتی، آموزشی، دیپلماسی، ارتباطات و زمینه حقوقی امضا کرد.
ایران موافقت کرد که پهپادهای خود را برای کمک به نبرد با قاچاق مواد مخدر و حفاظت از مرزهای خود به بولیوی بفرستد.
در خاور دور، فعالیت دیپلماتیک ایران نیز مشهود است. وزارت امور خارجه ژاپن گزارش داد که نشستی بین وزرای خارجه دو کشور در ماه آگوست برگزار شد که اولین نشست ازایندست پس از سالها بود و به ادامه همکاریها در حوزههای پزشکی، محیطزیست و کاهش خطر بلایای طبیعی و همچنین به بحث و تبادلنظر درمورد موضوع هستهای و جنگ در اوکراین پرداختند.
رئیسی در ماه می از اندونزی بازدید کرد و در آنجا با رئیسجمهور این کشور، جوکو ویدودو نیز توافقنامه تجاری امضا کرد.
در خاتمه، دولت رئیسی مطابق با سیاست مشخصشده خود برای بهبود روابط، در نزدیکترین حلقه کشورهای همسایه ایران و همچنین با «جنوب جهانی» و شرق، سال فشردهای را در جبهه دیپلماسی پشت سر گذاشته است.
برخلاف گذشته، کشورهای حاشیه خلیجفارس، همراه با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، بیشتر به روی ایده «تجارت» با ایران و پذیرش آن بهعنوان یک شریک دیپلماتیک و اقتصادی مشروع متمرکز هستند.
در سطح اعلامی، این روند جایگاه ایران را درصحنه بینالمللی تقویت کرده و به شکستن انزوای بینالمللی آن کمک کرده است.
این تحول بخشی از تغییرات نظم جهانی موجود به رهبری چین و روسیه است که در تضاد با آمریکا هستند و بهدنبال ترویج نظم جهانی تکقطبی نیستند و واشنگتن در آن نفوذ کمتری دارد؛
اما در عمل، تردید وجود دارد که آیا این حرکتها به کاهش وضعیت وخیم اقتصادی جمهوری اسلامی کمک کرده است یا خیر، البته نه در کوتاهمدت؛
تا حدی به این دلیل که برخی از کشورهای درگیر همچنان به تحریمهای آمریکا پایبند هستند و درهرصورت، به دلیل بوروکراسی این کشور، برای نهایی کردن هرگونه معامله با ایران به زمان قابلتوجهی نیاز است.
همچنین در حال حاضر بعید به نظر میرسد که گشایش بینالمللی جدید در قبال ایران به روابط بهتر بین نظام و افکار عمومی تبدیل شود؛
البته تا زمانی که دولت همچنان حقوق مدنی مردم ایران را انکار و سرکوب کند و به اجرای قوانین نامطلوب مانند قانون الزامآور داشتن پوشش برای زنان ادامه دهد.